Η Φορτέτζα είναι χτισμένη σε ένα λόφο που ονομάζεται Παλαιόκαστρο (που σημαίνει «Παλιό Κάστρο»), όπου βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας Ρήθυμνας. [1]Μεταξύ του 10ου και του 13ου αιώνα, οι Βυζαντινοί δημιούργησαν έναν οχυρό οικισμό στα ανατολικά του λόφου. Ονομαζόταν Castrum Rethemi και είχε τετράγωνους πύργους και δύο πύλες. Οι οχυρώσεις επισκευάστηκαν από τον Enrico Pescatore στις αρχές του 13ου αιώνα. Αφού η Κρήτη έπεσε στη Δημοκρατία της Βενετίας , ο οικισμός έγινε γνωστός ως Castel Vecchio ή Antico Castello , που και τα δύο σημαίνουν "παλιό κάστρο". [2]

Επί Ενετοκρατίας χτίστηκε ένα μικρό λιμάνι στο Ρέθυμνο, το οποίο έγινε η τρίτη πιο σημαντική πόλη της Κρήτης μετά το Ηράκλειο και τα Χανιά. Στις 8 Απριλίου 1540 άρχισε να χτίζεται μια σειρά οχυρώσεων γύρω από την πόλη. Τα τείχη σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Michele Sanmicheli και ολοκληρώθηκαν γύρω στο 1570. Αυτές οι οχυρώσεις δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να αντέξουν μια μεγάλη επίθεση, και όταν ο Uluç Ali Reis επιτέθηκε το 1571, οι Οθωμανοί κατέλαβαν και λεηλάτησαν την πόλη.[2]

Κατασκευή και μετέπειτα Ενετοκρατία

Μετά την πτώση της Κύπρου στους Οθωμανούς το 1571, η Κρήτη έγινε η μεγαλύτερη ενετική υπερπόντια κτήση . Δεδομένου ότι το Ρέθυμνο είχε λεηλατηθεί, αποφασίστηκε ότι έπρεπε να κατασκευαστούν νέες οχυρώσεις για την προστασία της πόλης και του λιμανιού της. Το νέο φρούριο, που χτίστηκε στο λόφο του Παλαιόκαστρου , σχεδιάστηκε από τον στρατιωτικό μηχανικό Sforza Pallavicini σύμφωνα με το ιταλικό σύστημα προμαχώνα.[2]

Η κατασκευή άρχισε στις 13 Σεπτεμβρίου 1573 και ολοκληρώθηκε το 1580. Το φρούριο χτίστηκε υπό τον πρωτομάστορα Γιάννη Σκορδίλη και στην κατασκευή του συμμετείχαν συνολικά 107.142 Κρήτες και 40.205 ζώα.[2]

Αν και το αρχικό σχέδιο ήταν να κατεδαφιστούν οι παλιές οχυρώσεις του Ρεθύμνου και να μεταφερθούν οι κάτοικοι στη Φορτέτζα, ήταν πολύ μικρό για να στεγάσει ολόκληρη την πόλη. Τα τείχη κατά μήκος της προσέγγισης προς την πόλη έμειναν ανέπαφα και η Φορτέτζα έγινε ακρόπολη που στέγαζε τη βενετική διοίκηση της πόλης. Επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους της πόλης μόνο σε περίπτωση οθωμανικής εισβολής. Με το πέρασμα των χρόνων, έγιναν διάφορες τροποποιήσεις στο φρούριο. Ωστόσο, δεν ήταν ποτέ πραγματικά ασφαλής, καθώς δεν είχε χαντάκι και αυλάκια , και οι επάλξεις ήταν μάλλον χαμηλές.[3]

 Τζαμί του Σουλτάνου Ιμπραήμ, που ήταν αρχικά ο καθεδρικός ναός του Αγίου ΝικολάουΟθωμανική κυριαρχία και πρόσφατη ιστορία

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1646, κατά τον Πέμπτο Οθωμανο-Βενετικό Πόλεμο , μια οθωμανική δύναμη πολιόρκησε το Ρέθυμνο και ο πληθυσμός της πόλης κατέφυγε στη Φορτέτζα. Οι συνθήκες εντός της ακρόπολης επιδεινώθηκαν, λόγω ασθενειών και έλλειψης τροφίμων και πυρομαχικών. Οι Ενετοί παραδόθηκαν με ευνοϊκούς όρους στις 13 Νοεμβρίου. [4]

Οι Οθωμανοί δεν έκαναν καμία σημαντική αλλαγή στη Φορτέτζα, εκτός από την κατασκευή ενός ραβλίνου έξω από την κύρια πύλη. [5] Έκτισαν επίσης μερικά σπίτια για τη φρουρά και τη διοίκηση της πόλης και μετέτρεψαν τον καθεδρικό ναό σε τζαμί. Το φρούριο παρέμεινε σε χρήση μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.[2]

Στις αρχές του 20ου αιώνα, πολλά κτίρια κατοικιών βρίσκονταν στη Φορτέτζα. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου , η πόλη άρχισε να επεκτείνεται και πολλοί από τους κατοίκους μετακόμισαν αλλού στην πόλη. Στο σημείο αυτό κατεδαφίστηκαν οι χερσαίες οχυρώσεις του Ρεθύμνου και πολλά σπίτια εντός της Φορτέτζας, αλλά τα τείχη της Φορτέτζας έμειναν ανέπαφα. Κάποια στιγμή, η τοπική φυλακή στεγάστηκε μέσα στη Φορτέτζα. [2]

Μεγάλης κλίμακας εργασίες αποκατάστασης έχουν ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η Φορτέτζα διοικείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και είναι ανοιχτή στο κοινό. [6]

Το 2018, τοποθετήθηκε σύστημα GPR εξοπλισμένο με κεραίες 250MHz και 500MHz στην πιλοτική τοποθεσία της Φορτέτζας, στο πλαίσιο που προτείνει το έργο STORM, για να εξεταστεί η ικανότητα της μεθόδου να ανιχνεύουν τόσο ρωγμές όσο και αλλαγές στο πάχος του τοιχώματος.[7]

 Κύρια πύλη της Φορτέτζας