Ο Πύργος του Βάρτμπουργκ (γερμ. Wartburg) είναι ένας από τους ιστορικότερους πύργους της Ευρώπης και ιδιαίτερα της Γερμανίας. Βρίσκεται στο κρατιδίο της Θουριγγίας στη Γερμανία, κτισμένος σε απόκρημνο λόφο ύψους 394 μέτρων που δεσπόζει πάνω από την πόλη Άιζεναχ.

Η τοποθεσία φέρεται να ήταν οχυρωμένη από το 1080. Τον πύργο αυτό ανήγειρε ο Λαντγκράβος (χωροδεσπότης) Χέρμαν Α΄ τον οποίο και κατέστησε έδρα μιας σπουδαίας και ζωηρής Αυλής στην περιοχή όπου επισκέπτονταν διάφοροι περιπλανώμενοι ποιητές, μουσικοί κ.ά. Μέχρι το 1440 υπήρξε έδρα των Λαντγκράβων της Θουριγγίας. Ο Πύργος Βάρτμπουργκ που περιλαμβάνει και ένα υπέροχο ανάκτορο ρομανικού ρυθμού είναι ο τόπος της δράσης του περίφημου έργου του Ρίχαρντ Βάγκνερ «Τανχόυζερ» που έχει ως υπόθεση τον διαγωνισμό τραγουδιστών που έγινε εκεί το 1207. Μερικά χρόνια αργότερα υπήρξε πύργος - κατοικία της Αγίας Ελισάβετ της Ουγγαρίας μέχρι τον γάμο της με τον Λουδοβίκο που είχε αρραβωνιαστεί σε ηλικία 4 μόλις ετών. Ο Βάγκνερ τοποθετεί «ποιητική αδεία» το γεγονός της δράσης του έργου του σ' εκείνη την εποχή, αν και ο διαγωνισμός είχε γίνει 20 χρόνια πριν.

Σε αυτόν επίσης τον Πύργο παρέμεινε για λόγους ασφαλείας, φιλοξενούμενος από τον εκλέκτορα Φρειδερίκο Γ΄ της Σαξονίας, για περίπου 10 μήνες ο Λούθηρος (από τον Μάιο του 1521 μέχρι τον Μάρτιο του 1522) χρησιμοποιώντας τον χρόνο της εκεί παραμονής του για την συμπλήρωση της μετάφρασης της Καινής Διαθήκης εκ της λατινικής στη γερμανική γλώσσα.

Τόσο ο εν λόγω πύργος όσο και η πόλη Άιζεναχ από το 1485 ανήκε στους δούκες του Οίκου Έρνεστιν της Σαξονίας. Το 1817 συνέβη μεγάλη διαδήλωση των Γερμανών εθνικιστών φοιτητών εναντίον των οποίων λήφθηκαν κατασταλτικά μέτρα από τις κυβερνήσεις των τότε κρατιδίων. Η μεγαλύτερη ανακαίνιση του πύργου όπως εμφανίζεται αυτός σήμερα έγινε από τον Κάρολο Αλέξανδρο του Οίκου Έρνεστιν του κρατιδίου Σαξονίας-Βαϊμάρης-Άιζεναχ (1818-1901).

Το 1999 ο Πύργος του Βάρτμπουργκ συμπεριελήφθη στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς αποτελώντας κτίσμα - μουσείο της μεσαιωνικής εποχής ενώ στους χώρους του φιλοξενείται σπουδαία πινακοθήκη. Αξιολογότερα σημεία του πύργου ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος είναι ο μεγάλος τετράγωνος πύργος, τα ακροπύργια, η αίθουσα των λαντγκράβων και η κρεμαστή γέφυρα - καταπέλτης της εισόδου του.