Η προϊστορία μπορεί να διαιρεθεί στην Παλαιολιθική και τη Νεολιθική Εποχή. Στην περιοχή του Ζρένιανιν δεν έχουν βρεθεί αρχαιολογικοί χώροι της Παλαιολιθικής Εποχής. Τη μόνη εξαίρεση αποτελεί η ανακάλυψη του κεφαλιού και άλλων οστών ενός μαμούθ που βρέθηκαν στις όχθες τουΠοταμού Tίσα κοντά στο Nόβι Μπέτσε το 1952. Οι ανακαλυφθείσες αρχαιολογικές τοποθεσίες δείχνουν ωστόσο ότι αυτές οι περιοχές είχαν ήδη κατοικηθεί στην πρώιμη νεολιθική περίοδο περίπου 5000 χρόνια π.Χ. Ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος από την περίοδο αυτή είναι ο λεγόμενος τύμβος Κρστιτς, κοντά στη Μούζλια, περίπου 10χλμ. από το Ζρένιανιν. Εδώ βρέθηκαν κεραμικά, με ενδιαφέρουσες διακοσμήσεις. Κοντά στο χώρο της ζυθοποιίας έχουν βρεθεί ωραία χρωματισμένα κεραμικά (πολιτισμός Στάρτσεβο). Η μέση Νεολιθική περίοδος εμφανίστηκε στην περιοχή αυτή ως πολιτισμός Βίντσα και Ποτίσιε, στον κάτω ρου του ποταμού Tίσα. Αυτό που κάνει αυτή την περιοχή σημαντική είναι το γεγονός ότι η επιρροή δύο παραλλήλων πολιτισμών τη διαπερνούσε ταυτόχρονα. Η Εποχή του Σιδήρου δεν έχει εξερευνηθεί ακόμα αρκετά. Λίγες περιοχές έχουν βρεθεί με αρχαιολογικό υλικό από την εποχή αυτή : στην κατοικημένη περιοχή Σούμιτσα βρέθηκε η αιχμή από ένα δόρυ και κοντά στο εργοστάσιο πετρελαίου ανακαλύφθηκαν κομμάτια κεραμικής από την Εποχή του Χαλκού.

Στην αρχή της ιστορικής εποχής η περιοχή αυτή κατοικήθηκε από πολλές γηγενείς φυλές, αλλά και από πολλές νεοφερμένες: τους Ιλλυριούς, τους Κέλτες, τους Γότθοι|Γότθους]], τους Γέτες και τους Σαρμάτες. Στα τέλη του 3ου αιώνα και στα μέσα του 4ου αιώνα, στην περιοχή Ζρενανιάν και τα περίχωρά της, εμφανίστηκε η Σαρματική φυλή των Ροξολάνων. Από την εποχή εκείνη έχει βρεθεί ένα Σαρματικό νεκροταφείο σε μια συνοικία της πόλης, κοντά στη σιδηροδρομική γέφυρα. Τέλος στη νεκρόπολη ¨Μέτσκα", κοντά στο Αραντατς, ανασκάφηκαν το 1952 πάνω από 120 τάφοι, που χρονολογούνται από τα τέλη του 6ου και τις αρχές του 7ου αιώνα.

 

Η Οθωμανική πόλη του Μπέτσκερεκ (Ζρένιανιν) το 1697–98, με τζαμί με μιναρέ, που δέσποζε στην πόλη.

Τα πρώτα ιστορικά αρχεία που αναφέρουν το Ζρένιανιν ( Μπέτσκερεκ ) χρονολογούνται από το 14ο αιώνα, όταν ο Κάρολος Α΄, Βασιλιάς της Ουγγαρίας και της Κροατίας (1301-1342) επισκεπτόταν το Βανάτο και έμενε στην πρωτεύουσά του Τιμισοάρα. (Κοντά στο σημερινό Ζρένιανιν βρέθηκε ένα νόμισμα με την επιγραφή "Κάρολος Α΄".) Πολλοί ευγενείς ήρθαν μαζί με το βασιλιά, συμπεριλαμβανομένου του ισχυρού Ιμρε Μπέσεϊ. Οι περιοχές όπου εγκαταστάθηκε ο Μπέσεϊ ονομάστηκαν από αυτόν, "Μπετσέρεκι" και "Μπέτσε" (Nόβι Μπέτσε).

Οι παλαιότερες γραπτές αναφορές του Μπέτσκερεκ χρονολογούνται από το έγγραφο Budim Capitulum για τη συλλογή των φόρων της δεκάτης για το Πάπα το 1326, 1331 και 1332. Κρίνοντας από το μέγεθος των φόρων το Μπέτσκερεκ του 1330 ήταν ένα μέσο χωριό. Οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν ήταν άστεγοι Ούγγροιαγρότες. Υπήρχαν επίσης οι Σέρβοι στο Βανάτο. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίτου Α΄ της Ουγγαρίας (1343-1382) περισσότεροι Σέρβοι μετανάστευσαν στην περιοχή από το νότο και με αυτούς πολλοί Ορθόδοξοι ιερείς. Το 15ο αιώνα το Μπέτσκερεκ κατοικείτο κυρίως από Σέρβους, αλλά μετά τη Μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389) μετανάστευσαν εδώ και Τούρκοι .

Μετά την τουρκική νίκη στη Μάχη της Νικόπολης (1396) ο Ούγγρος Βασιλιάς Σιγισμόνδος (1387-1437) σχεδίαζε να υπερασπισθεί τα εδάφη που κατοικούντο από Σέρβους και είναι γνωστό ότι επισκέφθηκε το Μπέτσκερεκ στις 30 Σεπτεμβρίου 1398. Η πόλη παραχωρήθηκε στο Στέφανο Λαζαρέβιτς στα τέλη του 1403. Ο δεσπότης έγινε υποτελής στον Ούγγρο Βασιλιά, αλλά πήρε το Μπέτσκερεκ και τον τίτλο του Μεγάλου Αρχηγού της Κομητείας Tόρονταλ.

 

Σοκολού Μεχμέτ Πασάς , ιδρυτής του βακουφίου του Μπέτσκερεκ

Ο Ούγγρος Βασιλιάς Φερδινάνδος ανέθεσε στο διοικητή των δυνάμεών του Τζόρτζε Μαρτινίβιτς να υπερασπιστεί την πόλη από τους Οθωμανούς. Η Ουγγαρία δέχτηκε επίθεση από 80.000 Οθωμανούς στρατιώτες υπό τη διοίκηση του Βεζίρη Σοκολού Μεχμέτ Πασά. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1551 η πολιορκία της πόλης Μπέτσε άρθηκε και η πόλη καταλήφθηκε μετά από τέσσερις ημέρες. Στις 24 Σεπτεμβρίου πολιορκήθηκε το φρούριο του Μπέτσκερεκ. Πολλοί εγκατέλειψαν την πόλη νωρίτερα και με λίγους υπερασπιστές η πόλη δεν μπορούσε να αμυνθεί και οι ογδόντα που απέμειναν παρέδωσαν την πόλη την επόμενη μέρα. Οταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Τιμισοάρα το 1552, το Βανάτο έγινε ξεχωριστή επαρχία, το Βιλαέτι της Τεμεσβάρ, που αποτελείτο από αρκετά σαντζάκια, ένα από τα οποία ήταν το Σαντζάκι του Μπέτσκερεκ.

Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής, το σαντζάκι είχε στρατιωτική διοίκηση. Λόγω της καλής συμπεριφοράς τους, οι ραγιάδες κάτοικοι απαλλάχθηκαν από πολεμικούς φόρους. Κατά τα 165 χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας το Μπέτσκερεκ αποτελείτο από δύο χωριστούς οικισμούς: τον ομώνυμο τουρκικό οικισμό και το σερβικό χωριό Γκραντνούλιτσα. Το τουρκικό τμήμα ήταν περιφραγμένο και κλειστό ενώ το σερβικό ανοιχτό. Στην κεντρική πλατεία υπήρχε ένα μεγάλο τζαμί και μέσα στο φρούριο υπήρχε ένα μικρό. Υπήρχε ένα τούρκικο λουτρό και γύρω του περίπου είκοσι καταστήματα. Το Gradnulica ήταν ένα ανοργάνωτο χωριό, το κέντρο του οποίου ήταν περίπου στο σταυροδρόμι των σημερινών δρόμων Σιντγελίτσεβα και Τζούρτζεβσκα. Πριν από την οθωμανική κατοχή, οι πολίτες ήταν Σέρβοι. Στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχαν περίπου πενήντα τουρκικές οικογένειες.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς το Βιλαέτι της Τεμεσβάρ, συμπεριλαμβανομένου του Μπέτσκερεκ, παρέμεινε υπό Οθωμανική κυριαρχία, ενώ τα εδάφη που συνόρευαν με αυτό, για άλλη μια φορά, περιήλθαν στην Επαρχία της Στρατιωτικής Μεθορίου (των Αψβούργων. Μετά τον Αυστροτουρκικό Πόλεμο του 1716-18 το Μπέτσκερεκ περιήλθε υπό την κυριαρχία των Αψβούργων.

 

Εθνικό Θέατρο Τόσα Γιοβάνοβιτς

Ως επαρχία του στέμματος το Βανάτο υπαγόταν απευθείας στην αυλή της Βιέννης. Ο πρώτος κυβερνήτης, που διορίστηκε από τον Αυτοκράτορα, ήταν ο Κόμης Κλωντ ντε Μερσί. Με το αυτοκρατορικό διάταγμα στις 12 Σεπτεμβρίου 1718 το Βανάτο χωρίστηκε σε 13 επαρχίες, με τη διοίκησή του στην Τιμισοάρα. Μετά την αποχώρηση των Τουρκικών δυνάμεων και οικογενειών η ύπαιθρος απέμεινε ερημωμένη χωρίς εργατικό δυναμικό, που θα καλλιεργούσε το έδαφος και θα πλήρωνε φόρους. Αυτός είναι ο λόγος που η Αυστριακή αυλή προσπάθησε να εποικίσει το Βανάτο το ταχύτερο δυνατό.

Ο εποικισμός διήρκεσε από το 1718 ως το 1724, οπότε η πολη εποικίσθηκε κυρίως από Γερμανούς, χωρίς να σταματήσουν να έρχονται Σέρβοι. Τα στρατιωτικά σύνορα στο Potisje εκτοπίστηκαν. Τα επόμενα χρόνια έφθασαν Ιταλοί, Γάλλοι, Ρουμάνοι και στη συνέχεια Καταλανοί από τη Βαρκελώνη, που εγκαταστάθηκαν στη σημερινή "Ντόλια", που ονομάστηκε "Νέα Βαρκελώνη". Αλλά η ζωή ήταν δύσκολη σε αυτό το βαλτότοπο με πολλές μολυσματικές ασθένειες, έτσι πολλοί από αυτούς πέθαναν ή έφυγαν. Μόνιμους κίνδυνος για τους νεοφερμένους ήταν οι τουρκικές συμμορίες, που επέδραμαν πολύ συχνά στην πόλη λεηλατώντας και σκοτώνοντας.

 

Εθνικό Μουσείο του Ζρένιανιν

Το καλοκαίρι του 1738 ξέσπασε μεγάλη επιδημία πανώλης. Ο Κόμης ντε Μερσί θέλησε να μετατρέψει τα έλη σε γόνιμο έδαφος και άρχισε εργασίες στον ποταμό Μπέγκα. Στη μέση και την κάτω πορεία του ποταμού κατασκευάστηκε ένα μακρύ κανάλι, ώστε να καταστεί δυνατή η πλωτή κυκλοφορία μεταξύ Μπέτσκερεκ και Τιμισοάρας. Την 1η Νοεμβρίου 1745 ο Σέμπαστιαν Κρατσάισεν άρχισε να παράγει μπύρα στο πρώτο ζυθοποιείο και αυτό σήμαινε την αρχή της εκβιομηχάνισης. Την ίδια χρονιά αναφέρεται το πρώτο Σερβικό σχολείο.

Στις 6 Ιουνίου 1769 η Μαρία Θηρεσία χορήγησε στην Κοινότητα του Μεγάλου Μπέτσκερεκ το προνόμιο να είναι εμπορικό κέντρο. Με αυτό το προνόμιο ευνοήθηκε ολόκληρη η κοινωνικοοικονομική ζωή του πρώην Μπέτσκερεκ, που απέκτησε το καθεστώς της πόλης. Το 1769 κατασκευάστηκε το πρώτο νοσοκομείο. Το 1779, με το νέο οργανισμό της Κομητείας Tόρονταλ, το Μπέτσκερεκ έγινε το κέντρο της. Η πόλη επέστρεψε για λίγο στην Οθωμανική διοίκηση από το 1787 έως το 1788 κατά τον Αυστροτουρκικό Πόλεμο (1787-91).

 

Δικαστικό Μέγαρο του Ζρένιανιν

Το 18ο αιώνα αναπτύχθηκε σε ανθηρό οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο, αλλά μια μεγάλη πυρκαγιά, που προήλθε από τη ζυθοποιία στις 30 Αυγούστου 1807, κατέστρεψε μεγάλο τμήμα της πόλης. Μετά την πυρκαγιά πόλη σύντομα ανοικοδομήθηκε, έγινε αναδιάταξη των δρόμων, που ανακατασκευάστηκαν και τα σπίτια ανοικοδομήθηκαν με ανθεκτικότερα υλικά. Η κυκλοφορία του ποταμού ήταν ιδιαίτερα έντονη. Το κτίριο του θεάτρου με μια όμορφα διακοσμημένη αίθουσα χτίστηκε το 1839. Το 1846 άνοιξε η Σχολή Δημοτικής Εκπαίδευσης και το 1847 το πρώτο τυπογραφείο.

Οι Επαναστάσεις του 1848-49 είχαν τις επιπτώσεις του στο Μπέτσκερεκ. Οι Σέρβοι εξεγέρθηκαν, επιδιώκοντας την αυτονομία μέσα στην Αυστριακή Αυτοκρατορία. Στη Συνέλευση του Μαΐου (13-15 Μαΐου 1848) ανακηρύχτηκε αυτόνομη η Σερβική Βοϊβοντίνα, που περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Βοϊβοντίνας. Οι Σέρβοι του Μπέτσκερεκ συμμετείχαν στην εξέγερση εναντίον των Ουγγρικών αρχών (που αρνήθηκαν δικαιώματα στους Σέρβους) και από τις 26 Ιανουαρίου ως τις 29 Απριλίου 1849 η πόλη ήταν υπό τον έλεγχο των Σέρβων εξεγερμένων. Στη συνέχεια η πόλη αποτέλεσε τμήμα του του Βοεβοδάτου Σερβίας και Βανάτου Τέμεσβαρ μέχρι το 1860.

Παρόλο που η περίοδος αυτή έμεινε γνωστή στην ιστορία ως "απολυταρχία του Μπαχ", το δεύτερο μέρος του 19ου αιώνα έφερε στην πόλη νέα αναπτυξιακά οφέλη. Νέες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και βιοτεχνικά καταστήματα άνοιξαν σε κάθε γωνιά της πόλης. Το τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν εποχή προόδου για το Βελίκι Μπέτσκερεκ. Ο σιδηρόδρομος έφθασε το 1883.

Η Ουγγρική κοινότητα του Ζρένιανιν ήταν πάντα αξιοσημείωτη Χαρακτηριστικό είναι ότι στις αρχές του εικοστού αιώνα, η πλειοψηφία των κατοίκων είχε ως μητρική γλώσσα τα Ουγγρικά.

 

Ο Μπέγκα στο Ζρένιανιν

Μετά τη δολοφονία στο Σεράγιεβο περισσότεροι από 30 κάτοικοι του Μπέτσκερεκ κατηγορήθηκαν από τις αρχές της Αυστροουγγαρίας για εσχάτη προδοσία. Μεταξύ αυτών ήταν ο δρ. Εμιλ Γκάβριλα, που μαζί με τους Σβέτοζαρ Μίλετιτς και Γιάσα Τόμιτς εργάστηκαν πολύ σκληρά για την πολιτισμική και κοινωνική τόνωση των Σέρβων. Οι Σέρβοι που στρατολογήθηκαν στον στρατό της Αυστροουγγαρίας άρχισαν σύντομα να λιποτακτούν, για να μην πολεμήσουν εναντίον του ίδιου τους του λαού. 7000 από αυτούς (από το Βανάτο και τη Σύρμια) σχημάτισαν εθελοντικά αποσπάσματα στο Ανατολικό μέτωπο και πολέμησαν στη Δοβρουτσά, ενώ 79 από αυτούς πολέμησαν στο μέτωπο της Θεσσαλονίκης.

Μετά από τέσσερα σκληρά χρόνια και το Γολγοθά του Σερβικού λαού, οι Σερβικές δυνάμεις διέσπασαν το μέτωπο της Θεσσαλονίκης το 1918 και άρχισαν να απελευθερώνουν τη χώρα τους. Ο Πρώτη Στρατιά υπό τη διοίκηση του Βοεβόδα Πέταρ Μπόγιοβιτς απελευθέρωσε το Βελιγράδι την 1η Νοεμβρίου 1918 και άρχισε να απελευθερώνει τη Βοϊβοντίνα. Στις 17 Νοεμβρίου ο Σερβικός στρατός έφτασε στο Βελίκι Μπέτσκερεκ. Ήταν η τελευταία ημέρα του Οκτωβρίου του 1918 όταν η πνοή της ελευθερίας έγινε αισθητή και ιδρύθηκε εν μέσω του πολέμου το Σερβικό Επιμελητήριο του Λαού της πόλης, ως προσωρινή διοίκηση με επικεφαλής τον Δρ Σλάβκο Ζούπουνσκι. Ο Σερβικός στρατός, το σύνταγμα πεζικού "Ντούκε Μιχαϊλο" και η ταξιαρχία πεζικού με διοικητή το συνταγματάρχη Ντράγκουτιν Ρίστιτς εισήλθαν στην πόλη στις 17 Νοεμβρίου 1918. Λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση της Βοϊβοντίνας, οι επαρχίες της ενώθηκαν με το Βασίλειο της Σερβίας και την 1η Δεκεμβρίου 1918 ιδρύθηκε το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, ως το πρώτο Νότιο Σλαβικό κράτος.

Η πόλη Βελίκι Μπέτσκερεκ έγινε το διοικητικό κέντρο της Επαρχίας Τόρονταλ-Τάμις. Το 1929 η πόλη αποτέλεσε τμήμα της Μπανόβινας του Δούναβη. Με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 29 Σεπτεμβρίου 1934 που επικυρώθηκε από τη Δημοτική Αρχή στις 18 Φεβρουαρίου 1935, η πόλη μετονομάστηκε σε Πέτροβγκραντ, προς τιμή του Βασιλιά Πέτρου Α΄.

 

Κέντρο της πόλης

 

Κέντρο της πόλης

Οταν το Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας συνθηκολόγησε στις 18 Απριλίου 1941 και το Τρίτο Ράιχ κατέλαβε τη χώρα, οι Γερμανικές δυνάμεις μπήκαν στο Πέτροβγκραντ. Η διοίληση του Βανάτου είχε ντόπιους Γερμανούς, που άρχισαν αμέσως να κατάσχουν τις περιουσίες των Εβραίων και να συλλαμβάνουν πατριώτες. Η πόλη μετονομάστηκε Μεγάλο Μπέτσκερεκ και ήταν το αρχηγείο της κατοχικής διοίκησης του Βανάτου (1941-44), με την περιβόητο αστυνομικό διοικητή Γιούρα Σπίλερ και με στρατόπεδο συγκέντρωσης στην οδό Cara Dušana. Το στρατόπεδο υπήρχε για σχεδόν δύο χρόνια και χιλιάδες άνθρωποι πέρασαν από αυτό. Στην πόλη υπήρχαν πολλές μυστικές ομάδες που υποστήριζαν το Κομμουνιστικό Κόμμα, που πολεμούσε εναντίον των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής. Εγιναν ακόμη πολλά σαμποτάζ και οι Γερμανοί απάντησαν με αντίποινα. Οι μεμονωμένες αντιστάσεις στην πόλη συντρίφτηκαν χωρίς έλεος.

Στις 2 Οκτωβρίου 1944 οι Δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού μπήκαν στην πόλη και μετά από σύντομη μάχη ανέλαβαν τη διοίκηση στα περισσότερα ζωτικά δημόσια κτίρια. Την επόμενη ημέρα πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης για την πόλη του Πέτροβγκραντ. Οκτώ μέλη της εθνικοαπελευθερωτικής αντίστασης από την πόλη και τα περίχωρά της, ανακηρύχτηκαν Εθνικοί Ηρωες: οι Ζάρκο Ζρένιανιν, Σβέτοζαρ Μάρκοβιτς Τόζα, Παπ Πάβλε, Στέβιτσα Γιοβάνοβιτς, Σέρβο Μιχάλι, Δρ. Μπόσκο Βρέμπαλοφ, Νέντελκο Μπάρνιτς Ζαρκι, Μπόρα Μίκιν Μάρκο. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι υποδομές της πόλης διατηρήθηκαν σχεδόν ανέπαφες. Εκτός από τις τελικές μάχες για την πόλη, δεν υπήρξαν πολεμικές ενέργειες στην περιοχή της. Οι Γερμανοί προσπάθησαν να βλάψουν και να καταστρέψουν ορισμένα βιομηχανικά κτίρια, αλλά παρεμποδίστηκαν. Μόνο ο μύλος του Αναου-Βίνκλερ και η μνημειώδης εβραϊκή συναγωγή στο κέντρο της πόλης καταστράφηκαν.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγιναν σημαντικές κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές στη χώρα, που φυσικά επηρέασαν την ανάπτυξη του Ζρένιανιν, που ονομάστηκε έτσι το 1946. Τον Αύγουστο του 1945 τέθηκε σε ισχύ ο Νόμος για την Αγροτική Μεταρρύθμιση, τον Ιούνιο του 1950 ο Νόμος για την Εργατική Αυτοδιαχείριση, το 1959 εγκρίθηκε το πρώτο άμεσο πολεοδομικό σχέδιο ανάπτυξης της πόλης, που έδεινε τις κατευθύνσεις για την πολεοδομική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Η ανάπτυξη την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία ακολούθησε τα κατευθυντήρια πλάνα, που βασίζονταν στις αρχές της σοσιαλιστικής οικονομίας, με σημαντικότεροους οικονομικούς κλάδους τη βιομηχανία και τη γεωργία. Τη δεκαετία του 1980 πολλοί άνθρωποι εγκατέλειψαν τα χωριά τους και μετακόμισαν σε πόλεις, γεγονός που επέφερα πολλές αλλαγές στην κοινωνική, εκπαιδευτική και εθνοτική δομή της πόλης. Υπήρξε μόνιμα έλλειψη στέγασης. Γι 'αυτό χτίστηκαν πολλά νέα τμήματα της πόλης και πολλές νέες πολυκατοικίες. Το Ζρένιανιν έγινε σημαντικό γεωργικό, βιομηχανικό, πολιτιστικό και αθλητικό κέντρο και τότε η πόλη ήταν ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας με επικεφαλής το Γιόσιπ Μπροζ Τίτο.

 

Κεντρικός δρόμος

Η ανάπτυξη της πόλης επηρεάστηκε πάντοτε από τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της συγκεκριμένης ιστορικής-πολιτικής περιόδου. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στα εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας και η χώρα διαμελίσθηκε, αυτό οδήγησε σε μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση στην περιοχή. Όλα αυτά προκάλεσαν οικονομική στασιμότητα, ανεργία, μεγάλες μετακινήσεις προσφύγων από τις πρώην Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες: Κροατία και Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Η πόλη γνώρισε τις πρώτες πολιτικές αλλαγές με την εισαγωγή του πολυκομματικού συστήματος στα τέλη του 1996, όταν την τοπική κυβέρνηση ανέλαβε ο συνασπισμός Ζάγεντνο (Μαζί) και το 2000 ο συνασπισμός Δημοκρατική Αντιπολίτευση της Σερβίας. Στις 24 Μαρτίου 1999 άρχισε η επίθεση του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας. Κατά τις 77 ημέρες αυτής της επίθεσης η πόλη δεν βομβαρδίστηκε. Η ζωή στην πόλη ήταν φυσιολογική, παρά την επικίνδυνη αυτή κατάσταση.

Στα πρώτα χρόνια μετά το τέλος των εχθροπραξιών η πόλη και οι πολίτες της προσαρμόσθηκαν στις νέες οικονομικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, γνωστές ως μετάβαση. Αντί των προηγούμενων μεγάλων οικονομικών συγκροτημάτων και εταιρειών, δημιουργήθηκαν πολλές νέες ευέλικτες ιδιωτικές επιχειρήσεις και άρχισε η εισροή ξένων κεφαλαίων στο Ζρένιανιν. Δημιουργήθηκαν νέες βιομηχανικές και εργασιακές και οικιστικές ζώνες και εκπονήθηκαν και εγκρίθηκαν το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο 2006-2026 και η Στρατηγική Αειφόρου Ανάπτυξης 2006-2013. Στα τέλη του 2007, με την εισαγωγή μιας νέας εθνικής εδαφικής οργάνωσης ακολουθούμενης από την απαραίτητη νομοθεσία, ο Δήμος του Ζρένιανιν αναβαθμίστηκε στο διοικητικό και εδαφικό καθεστώς της πόλης.