کازان یا قازان (تاتاری: خط لاتین Kazan، خط سیریلیک Казан، روسی: Казань) (تلفظِ روسی: Каза́нь؛ IPA: [kɐˈzanʲ]) پایتخت جمهوری تاتارستان در فدراسیون روسیه است که براساس سرشماری ۲۰۱۰ روسیه با ۱٬۱۴۳٬۵۳۵ نفر جمعیت، هشتمین شهر پرجمعیت و یکی از مهم‌ترین شهرهای روسیه به‌شمار می‌رود. کازان به زبان ترکی به معنی برنده و پیروز است.

شهر قازان محل تلاقی رودهای وُلگا و قازانکا در بخش اروپاییِ روسیه است. کرملین قازان از میراث جهانی یونسکو است. یونسکو در سال ۲۰۰۵، در مراسمی سالگرد هزارسالگی شهر قازان را به‌عنوان شهری چندقومیتی و محل زندگی مسالمت‌آمیز مسلمان و مسیحی گرامی داشت. در آوریل ۲۰۰۹، لقب رسمی «پایتخت سوم فدراسیون روسیه» برای این شهر در نظر گرفته شد و در سال ۲۰۰۹ به‌عنوان پایتخت ورزشیِ روسیه انتخاب شد. قازان در سال ۲۰۱۳ میزبان مسابقات المپیاد تابستانیِ دانشجویی، ۲۰۱۵، میزبان مسابقات جهانیِ ورزش‌های آبی، و یکی از شهرهای میزبان جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ در روسیه است.