O rañaceos é o epítome do éxito de Nova York, cidade que albergou o edificio máis alto do mundo desde 1908 até 1974. A mediados da década de 1920, converteuse na cidade máis poboada do mundo, superando a Londres. A súa área metropolitana superou a cifra de dez millóns a principios da década de 1930.[1] O boom económico da década de 1920 e a gran especulación do mercado inmobiliario fomentaron unha nova onda de proxectos de rañaceos na cidade. A Lei de Zonificación de 1916, que limitaba a superficie dos edificios a partir de certa altura para permitir que chegase a luz solar ás rúas, foi un factor que contribuíu a dar forma ao característico estilo de rañaceos art déco con recuamentos, dando lugar a estruturas que se centraban no volume e en siluetas rechamantes, a miúdo ornamentadas profusamente.[2][3]

Nos anos posteriores á Primeira Guerra Mundial, os arquitectos de Europa e os Estados Unidos comezaran a simplificar as formas dos deseños tradicionais e a usar materiais industriais de xeito innovador para caracterizaren á idade moderna. O estilo art déco parecía prestarse especialmente ben ao deseño de rañaceos por mor de que este tipo de construción simbolizaba progreso, innovación e modernidade máis que calquera outro. Aínda que o pulo do estilo art déco durou pouco tempo, coincidiu cun gran boom inmobiliario en Nova York a finais dos anos vinte. Os numerosos rañaceos construídos neste estilo, entre os que salienta o Edificio Chrysler, deron a Nova York e a súa skyline unha imaxe característica e romántica, popularizada no teatro e o cinema.

Doutra banda, esta época caracterizouse por profundos trocos sociais e tecnolóxicos. Xeneralizáronse bens de consumo como a radio, o cinema e, especialmente, o automóbil, cuxo uso medrou exponencialmente nos anos vinte. En 1927, o fabricante de automóbiles Chrysler Corporation —empresa dirixida por Walter P. Chrysler— converteuse no terceiro fabricante de automóbiles dos Estados Unidos, por detrás de Ford e General Motors.[4] Ao ano seguinte foi nomeado pola revista Time o «home do ano». Baixo estas circunstancias, o proxecto do Edificio Chrysler empezou a tomar forma.

Orixinalmente, o Edificio Chrysler foi un proxecto do promotor inmobiliario e antigo senador do estado de Nova York William H. Reynolds. Antes da súa implicación no que sería o Edificio Chrysler, o seu proxecto máis coñecido foi o parque de atraccións Dreamland, situado na famosa Coney Island de Nova York. Con todo, cando en 1911 destruíuse este parque de atraccións nun incendio, dirixiu a súa atención a Manhattan, onde se propuxo construír o edificio máis alto do mundo.[5]

En 1921 Reynolds alugou unha gran coutada na esquina de Lexington Avenue e a Rúa 42 coa intención de construír un edificio importante nela. Tras varios anos de atrasos, Reynolds contratou ao arquitecto William van Alen en 1927 para que realizase o proxecto dun rañaceos de corenta andares na parcela. Van Alen era respectado no seu eido polo seu traballo no edificio de oficinas Albemarle de Nova York, deseñado en colaboración co seu socio H. Craig Severance.[6] Van Alen e Severance complementábanse entre si: Van Alen era un arquitecto orixinal e imaxinativo mentres que Severance encargábase da parte comercial da firma, conseguía clientes e supervisaba os aspectos financeiros. Mais a relación entre ambos logo se tornou tensa por mor das súas diferenzas persoais. A pinga que colmou o vaso foi un artigo de 1924 no Architectural Review que encomiou a Van Alen pero ignorou a Severance ao se referir a este edificio como a «obra de William van Alen».A súa asociación crebou meses máis tarde en termos pouco amigábeis. Isto acabou sendo decisivo para o deseño do futuro Edificio Chrysler, xa que Severance era máis tradicional e o estilo de Van Alen era máis moderno.

Cando empezou a traballar para Reynolds, Van Alen ficou atrapado no espírito de competición por construír o edificio máis alto do mundo que invadía Nova York nos anos vinte. Como grandes aventureiros que se retaban entre si a construír edificios máis altos, os promotores e arquitectos dos novos proxectos anunciaban continuamente que os seus edificios serían os máis altos da cidade.[7][8]

 

Etapas no deseño do Edificio Chrysler. William van Alen.

En abril de 1928, Reynolds asinou un alugueiro de 67 anos da parcela e ultimou os detalles do seu ambicioso proxecto, que ía ser un «exitoso edificio que se unirá ao grupo de rañaceos de Midtown Manhattan e revolucionará os prezos e a categoría dos inquilinos da Rúa 42 e Lexington Avenue». Cando no seguinte agosto desveláronse os debuxos de Van Alen, o American Institute of Architects encomiouno, dicindo que se desviou dalgúns dos antigos principios sobre os que se desenvolveu o rañaceos […] o deseño do Reynolds Building está realizado para que sexa de interese ao longo de toda a súa altura». A principal contribución de Reynolds ao deseño foi insistir en que tivese unha coroa metálica, fronte á oposición inicial de Van Alen.

O deseño orixinal de Van Alen do rañaceos contemplaba unha coroa ornamental de cristal con forma de xoia. Tamén tiña unha base con xanelas de altura tripla coroadas por doce andares con ángulos de cristal, que daban a impresión de que a torre flutuase física e visualmente no ar. Orixinalmente, a altura do rañaceos ía ser 246 metros e 67 andares. Este deseño resultou, porén, ser demasiado avanzado e custoso para o contratista do edificio, William H. Reynolds, que non aprobou o proxecto orixinal de Van Alen.

O deseño oficial do Reynolds Building, publicado en agosto de 1928, era moito máis conservador, cunha cúpula italianizante que un crítico comparou co bombín do gobernador Ao Smith, e unha disposición dos ladrillos nos andares máis altos que simulaba xanelas nos ángulos, detalle que se mantén no Edificio Chrysler actual. Este deseño mostra de maneira case exacta a forma, os recuamentos e a disposición das xanelas do actual edificio, pero difire no seu elemento máis característico, a cúpula.

 

Walter P. Chrysler implicouse en gran medida na construción do Edificio Chrysler.

Co deseño xa realizado, Reynolds vendeu o alugueiro da coutada, o proxecto e mesmo os servizos do arquitecto a Walter P. Chrysler en outubro de 1928, momento no que estaba a expandir agresivamente a súa empresa de automóbiles, debido a que non tiña suficientes medios para construílo.[9] Chrysler traballou xunto con Van Alen e deseñou de novo o rañaceos con máis altura; tras esta revisión, o proxecto pasou a ter 282 metros de altura. Walter Chrysler quería unha imaxe progresista e un símbolo persoal e Van Alen deseñouno usando a súa interpretación dos principios da arquitectura moderna. Ao facelo, concibiu un edificio que chegou a ser considerado un dos mellores exemplos da arquitectura art déco. Na súa autobiografía, Chrysler dixo que construíu o edificio para que os seus fillos tivesen algo do que ser responsábeis.

Durante o inverno de 1928 e 1929, continuaron as modificacións do deseño da cúpula. En marzo de 1929 a prensa ofreceu detalles acerca dunha «cúpula artística» con forma de estrela xigante de trinta puntas, que estaría coroada por unha escultura de cinco metros de altura.[29] O deseño final da cúpula tiña varios arcos e fiestras triangulares. Debido a que Walter Chrysler era o presidente da Chrysler Corporation e quería que o edificio fose a sede da empresa, deseñáronse varios detalles arquitectónicos, especialmente as gárgolas do edificio, inspirándose en automóbiles de Chrysler, como os ornamentos do capó do Plymouth.[10] Estes elementos exemplifican a era da máquina dos anos vinte. Na súa autobiografía, Chrysler afirma que foi el quen suxestionou que fose máis alta que a Torre Eiffel.

 

O Edificio Chrysler pouco despois da súa finalización.

Os traballos comezaron o 19 de setembro de 1928. O 15 de outubro de 1928 a Goodwin Construction Company empezou a demolición do edificio existente na parcela, que se completou o 9 de novembro. A escavación dos cimentos, que terían 21 metros de fondura, empezou unha semana despois e completouse a mediados de xaneiro, cando se alcanzou a rocha nai.[31] A construción do edificio propiamente dita empezou o 21 de xaneiro, e en setembro de 1929 completouse a estrutura de aceiro.

En total, usáronse 391 681 remaches e colocáronse a man uns 3.826.000 ladrillos para conformar as paredes do edificio. A pesar de que se construíu a un ritmo frenético (unha media de catro andares por semana), non morreu ningún traballador durante os traballos.[11] Walter Chrysler financiou persoalmente a construción mediante os ingresos que obtiña da súa empresa de automóbiles.[12]

En 1929, o Woolworth Building, construído en 1913, era o edificio máis alto do mundo con 241 metros.[13] Nese mesmo ano, George L. Ohrstrom, un novo banqueiro, propuxo a construción dun edificio de oficinas de 47 andares no 40 de Wall Street. Pouco despois modificou o proxecto para que tivese 60 andares, pero aínda estaba por baixo do Woolworth e o proxecto do Edificio Chrysler, de 246 metros, anunciado en 1928. En abril, o seu arquitecto, H. Craig Severance, aumentou a súa altura a 67 andares e 256 metros, que farían que superase ao Woolworth en quince metros e ao Chrysler en dez. As obras do 40 Wall Street empezaron en maio de 1929 a un ritmo frenético, e completáronse tan só doce meses despois.[14] Severance conseguiu permiso para instalar unha cúpula no cume, que aumentou a súa altura a 267 metros, ademais dunha agulla de 15 metros, que deixou a altura final en 282 metros.

 

Diagrama cos edificios máis altos do mundo de 1908 a 1974.

Antes da súa finalización, o edificio estaba en intensa competición cun proxecto rival no 40 Wall Street, deseñado por H. Craig Severance, o antigo socio de Van Alen.[15] Pensando que o Chrysler tería 282 metros, Severance engadiu unha bandeira de quince metros ao seu edificio, aumentando a súa altura a 282,5 metros, e reclamou publicamente o título de edificio máis alto do mundo. Pero, Van Alen estivera planeando durante meses un modo para gañar a carreira por ser o edificio máis alto. Logrou obter o permiso para instalar unha agulla —ou «vórtice» como el denominábao— de 56,4 m de lonxitude que chegou á obra en cinco seccións e se ensamblou no máis absoluto segredo no andar número 65 do edificio. O 23 de outubro de 1929, o día anterior ao Xoves Negro, que marcou o inicio da Gran Depresión, subiuse amodo a agulla desde a coroa até o cimo da cúpula do edificio, proceso que durou noventa minutos e fixo que o edificio acadase os 319 metros. Van Alen, que presenciou o proceso dende a rúa, xunto cos seus enxeñeiros e Walter Chrysler, escribiu que «era como ver a unha fermosa bolboreta saír da súa casulo».[41]

No artigo «The Structure and Metal Work of the Chrysler Building» («A estrutura e metalistaría do Edificio Chrysler») da edición de outubro de 1930 de Architectural Forum, o arquitecto William van Alen explicou o deseño e a construción da coroa e a agulla:[16]

Os primeiros inquilinos trasladáronse ao Edificio Chrysler en abril de 1930, aínda que a construción aínda non estaba finalizada totalmente. O 27 de maio de 1930 realizouse a cerimonia formal de inauguración, que coincidiu coa reunión anual da Asociación de Propietarios e Comerciantes da Rúa 42. No vestíbulo do edificio colocouse unha placa de bronce «en recoñecemento á contribución do Sr. Chrysler ao avance da cidade». Os traballo remataron en agosto de 1930, pero curiosamente a data de finalización rexistrada no Departamento de Construción de Manhattan é o 19 de febreiro de 1932.

Cando se completou, o 20 de maio de 1930, o aumento de altura producido pola agulla permitiu que o Edificio Chrysler superase ao 40 Wall Street e se convertese no edificio máis alto do mundo, superando tamén á Torre Eiffel, que até entón ostentaba o título de estrutura máis alta do mundo realizada polo home.[17] Foi o primeiro edificio con máis de 300 metros de altura. A satisfacción de Van Alen con este logro probabelmente foi eclipsada pola negativa posterior de Walter Chrysler a pagar os seus honorarios. Chrysler alegou que recibira subornos de fornecedores, ademais Van Alen non asinara contrato ningún con Walter Chrysler cando este fíxose cargo do proxecto. Van Alen demandoulle e os xulgados deron a razón ao arquitecto, esixindo a Chrysler que lle pagase 840 000 dólares (un 6 % do orzamento total do edificio). Esta demanda diminuíu notabelmente a súa reputación como arquitecto, o que, unido aos efectos da Gran Depresión e ás críticas negativas, acabou arruinando a súa carreira. Van Alen terminou como profesor de escultura no Beaux-Arts Institute of Design de Nova York e morreu en 1954. Segundo Neal Bascomb, «o Edificio Chrysler foi a súa mellor obra, e a que xerou o seu esquecemento».

A finalización do Edificio Chrysler foi recibida pola crítica con reaccións diversas. Van Alen foi aclamado como o «Doutor da Altura» e o «Ziegfeld da súa profesión», ao mesmo tempo que o edificio era eloxiado por ser «unha expresión da intensa actividade e a vibrante vida dos nosos días» e por «estar cheo do espírito da modernidade e representar o progreso na arquitectura e os métodos de construción modernos». Con todo, algunhas críticas describiron o edificio como só un «escintileo que non encarna ningunha idea orgánica convincente» e outra afirmou que era «claramente un deseño habilidoso, desenvolvido para facer que o peón mire cara arriba» (George Chappell), pero que «non tiña importancia como deseño serio».[18] Outras críticas comparárono cun «peixe espada que mira cara arriba» ou afirmaron que era «arquitectura de Little Nemo».[19] Lewis Mumford, partidario do Estilo Internacional e entón o crítico de arquitectura máis importante dos Estados Unidos, desprezouno polo seu «fútil romanticismo, o seu voluptuosidade sen sentido e o seu simbolismo baleiro». Entre as reaccións positivas, un crítico anónimo escribiu en outubro de 1930 en Architectural Forum: «O Chrysler… destácase en por si, é algo diferente e solitario. É simplemente a realización, o cumprimento en metal e tixolos do soño dun home, un soño de tal ambición e tal magnitude como para desafiar a comprensión e as críticas dos homes e os criterios comúns».

 

O Edificio Chrysler en 1932.

En pouco menos dun ano desde que abrise ao público o 27 de maio de 1930, o Edificio Chrysler foi superado en altura polo Empire State Building, aínda que aínda segue sendo o edificio de ladrillos máis alto do mundo. O Edificio Chrysler tivo un grande éxito comercial, maior ca o do Empire State Building: en 1935 xa tiña alugado o 70 % da súa superficie.[20]

Walter P. Chrysler pretendera crear o edificio de oficinas máis desexábel do momento: