შაჰიზინდის ანსამბლის ფორმრება ხდებოდა ცხრა საუკუნის განმავლობაში და მოიცავს IX-XIV და XIX საუკუნეების ოცზე მეტ ნაგებობას. სახელწოდება შაჰიზინდა (Шох-и Зинда) ითარგმნება როგორც „ცოცხალი მეფე“ უკავშირდება ლეგენდას. ლეგენდაში ნათქვამია, რომ წინასწარმეტყველ მუჰამედის ბიძაშვილი კუსამ იბნ აბასი გაემართა სამარყანდისკენ მცირერიცხოვანი რაზმით ისლამის გასავრცელებლად. წარმართების ერთ-ერთი დავდასხმის დროს კუსამ იბნ აბასმა ისარი დაარტყა მიწაში, სადაც წარმოიქმნა ნაპრალი (სხვა ვერსიით ჭა), სადაც ცხოვრობდა მთელი ცხოვრება. უძველესი დროიდან არაბთა საფლავები არ იყო გაფორმებული ფერადი ფილებითა და წარწერებით. მოგვიანებით მოხდა მისი მოდერნის სტილში და ნეორუსლ სტილში.

ანსამბლის უძველესი ნაგებობა, რომლისგანაც შემონახულია მხოლოდ საძირკველი და საფლავის ქვა, თარიღდება XI-XII საუკუნეებით. წარმოდგენილ შენობათა უმრავლესობა თარიღდება XIV-XV საუკუნეებით, ხოლო XVI-XIX საუკუნის გადაკეთებებს პრაქტიკულად არ უმოქმედია კომპლექსის გარე ხედზე. მავზოლეუმს აქვს ფირუზისფერი გაფორმება ან მუქი ლურჯი ფილები, რომელზეც დახატულია ყვავილის ორნამენტები.

შაჰიზინდა ერთადერთი არქეოლოგიური და არქიტექტურული ძეგლია სამარყანდში, რომელშიც აფრასიაბის კულტურული ფენის ჩათვლით, ქალაქის თითქმის 25 საუკუნის ისტორია აისახა.

კომპლექსის ტერიტორიაზე დასაფლავება აღარ მიმდინარეობს 1977 წლიდან.