France
FransaContext of Fransa
Fransa yan jî Komara Fransî, (bi fransî: France, /fʁɑ̃s/) yan jî (République Française, xwendin: /ʁepyblik fʁɑ̃sɛz/) welatek navparzemînî ye ku li Ewropayê Rojava û herêm û deverên derveyî yên li Amerîka û Okyanûsa Atlantîk, Pasîfîk û Okyanûsa Hindî vedigire. Qada wê ya metropolê ji Rhine heta Okyanûsa Atlantîk û ji Deryaya Navîn heta Qenala îngîlîzî û Deryaya Bakur dirêj dibe. Herêmên dervayê Guyana Fransî li Amerîkaya Başûr, Saint Pierre û Miquelon li Atlantîka Bakur, Hindistanên Rojavayê Frensî û gelek giravên li Okyanûsa û Okyanûsa Hindî hene. Ji ber gelek deverên xwe yên peravê Fransayê hene, xwediyê devera herî mezin a aborî ya taybet a cîhanê ye. Fransa li parzemîna Ewropayê bi Belçîka, Luksemburg, Almanya, Swîsre, Monako, Îtalya, Andorra, Spanya Holenda, Sûrînam û Brezîl li Amerîka bi navgîniya deverên xwe yên derveyî li Guyana Fransî û Saint Martin re sînorên xwe parvedike. Hijdeh herêmên wê yên entegre (pênc ji wan li derveyî welat in...زیاتر بخوێنهوه
Fransa yan jî Komara Fransî, (bi fransî: France, /fʁɑ̃s/) yan jî (République Française, xwendin: /ʁepyblik fʁɑ̃sɛz/) welatek navparzemînî ye ku li Ewropayê Rojava û herêm û deverên derveyî yên li Amerîka û Okyanûsa Atlantîk, Pasîfîk û Okyanûsa Hindî vedigire. Qada wê ya metropolê ji Rhine heta Okyanûsa Atlantîk û ji Deryaya Navîn heta Qenala îngîlîzî û Deryaya Bakur dirêj dibe. Herêmên dervayê Guyana Fransî li Amerîkaya Başûr, Saint Pierre û Miquelon li Atlantîka Bakur, Hindistanên Rojavayê Frensî û gelek giravên li Okyanûsa û Okyanûsa Hindî hene. Ji ber gelek deverên xwe yên peravê Fransayê hene, xwediyê devera herî mezin a aborî ya taybet a cîhanê ye. Fransa li parzemîna Ewropayê bi Belçîka, Luksemburg, Almanya, Swîsre, Monako, Îtalya, Andorra, Spanya Holenda, Sûrînam û Brezîl li Amerîka bi navgîniya deverên xwe yên derveyî li Guyana Fransî û Saint Martin re sînorên xwe parvedike. Hijdeh herêmên wê yên entegre (pênc ji wan li derveyî welat in) li qadeke hevgirtî ya 643.801 km² vedigire û li gorî daneyên gulana sala 2021an zêdetirî 67 mîlyon kes li Fransa û li herêmên wî dijîn. Fransa komarek nîv-serokatî ya yekgirtî ye ku paytexta wî bajarê Parîs e. Bajarê Parîsê bajarê herî mezin ê Fransayê ye û navenda çandî û bazirganî ya sereke ye. Deverên din ên bajarî yên sereke Marseille, Liyon, Toulouse, Lille, Bordeaux û bajarê Niceê ye.
More about Fransa
- Currency Ewro
- Native name France
- Calling code +33
- Internet domain .fr
- Speed limit 130
- Mains voltage 400V/50Hz
- Democracy index 7.99
- Population 67749632
- Area 643801
- Driving side right
Berfirehbûna Frankish ji sala 481ê ve ber bi sala 870an.Di dawiya Serdema Kevnare de, Galiya kevnar li çend padîşahiyên Almanî û herêmek Gallo-Romî ya mayî, ku wekî Padîşahiya Syagrius tê zanîn, hate dabeş kirin. Di heman demê de, Brîtanîyên Keltî ku ji rûniştgeha Anglo-Sakson a Brîtanyayê ku direvin, li beşa rojavayê Armorica bicih dibin. Di encamê de, nîvgirava Armorican hate guherandin û navê nîvgiravê wekî Brittany hate guhertin, çanda Keltîk hate vejandin û padîşahiyan piçûk ên serbixwe li herêmê hatin demazirandin.
Yekemîn rêberê ku dibe padîşahê hemû Frankan Clovis I ye ku di sala 481ê de dest bi serweriya xwe kir û di sala 486an de hêzên paşîn ên waliyên Romayê yên parêzgehê têk bir. Clovis başûrê rojava ji Visigoths vegerand, di sala 508an de hate imad kirin û xwe wekî mîrê Almanyaya Rojava îlan kir.
Clovis I piştî hilweşîna Împaratoriya Romayê yekem fetihkarê Almanan e ku ji Arianîzmê, ji Xirîstiyaniya Katolîk derdikeve. Bi vî awayî ki aliyê papatiyê ve sernavê "Keça Mezin a Dêrê" (bi fransî: La fille aînée de l'Église) li Fransayê hate dayîn û ji padîşahên Fransî re jî "Padîşahên Herî Xiristiyan ên Fransayê" (Rex Christianissimus) dihate gotin.
...زیاتر بخوێنهوهRead less Berfirehbûna Frankish ji sala 481ê ve ber bi sala 870an.Di dawiya Serdema Kevnare de, Galiya kevnar li çend padîşahiyên Almanî û herêmek Gallo-Romî ya mayî, ku wekî Padîşahiya Syagrius tê zanîn, hate dabeş kirin. Di heman demê de, Brîtanîyên Keltî ku ji rûniştgeha Anglo-Sakson a Brîtanyayê ku direvin, li beşa rojavayê Armorica bicih dibin. Di encamê de, nîvgirava Armorican hate guherandin û navê nîvgiravê wekî Brittany hate guhertin, çanda Keltîk hate vejandin û padîşahiyan piçûk ên serbixwe li herêmê hatin demazirandin.
Yekemîn rêberê ku dibe padîşahê hemû Frankan Clovis I ye ku di sala 481ê de dest bi serweriya xwe kir û di sala 486an de hêzên paşîn ên waliyên Romayê yên parêzgehê têk bir. Clovis başûrê rojava ji Visigoths vegerand, di sala 508an de hate imad kirin û xwe wekî mîrê Almanyaya Rojava îlan kir.
Clovis I piştî hilweşîna Împaratoriya Romayê yekem fetihkarê Almanan e ku ji Arianîzmê, ji Xirîstiyaniya Katolîk derdikeve. Bi vî awayî ki aliyê papatiyê ve sernavê "Keça Mezin a Dêrê" (bi fransî: La fille aînée de l'Église) li Fransayê hate dayîn û ji padîşahên Fransî re jî "Padîşahên Herî Xiristiyan ên Fransayê" (Rex Christianissimus) dihate gotin.
Frankan çanda xirîstiyan a gallo-romî wergirt û Galiya kevnar di dawiyê wekî Francia ("Welatê Frankan") hate binavkirin. Frenkên elmanî, ji xeynî li Gauliya bakur ku li wir niştecihên Romayî kêm zêde bûn û zimanên elmanî lê derketin, zimanên romanî pejirandibûn. Clovis bajarê Parîsê wek paytexta û xanedana Merovîng ava kir lê padîşahiya wî piştî mirina wî bidawî bû. Frankan erdê xwe bi tenê wekî milkek taybet dihesibandin û di nav mîrateyên xwe de parve dikirin, ji ber vê yekê çar padîşahî ji yên Clovis wekî Parîs, Orléans, Soissons, û Rheims derketine holê. Padîşahên Merovîng ên paşîn desthilatdariya şaredarên xwe yên qesrê (serokê malê) winda kirin.Yek ji şaredarê qesrê, Charles Martel, di Şerê Tours (732) de êrîşek Emewiyan a Galî têk bir û di nav padîşahiya Frankiyan de rêz û hêz wergirt. Kurê wî, Pepinê Kurt, taca Francia ji Merovîngiyên qelsbûyî girt û xanedana Karolîngiyan ava kir. Kurê Pepin, Charlemagne, padîşahiya Frankish ji nû ve li hev kir û li seranserê Ewropaya Rojava û Ewropaya Navendî împaratoriyek mezin ava kir.
