حرم امام رضا
( Sanktuarium Imama Rezy )Sanktuarium Imama Rezy (pers. حرم امام رضا, Haram-e Emâm Rezâ) – kompleks świątynny z mauzoleum Alego al-Rezy (arab. Ali ar-Rida), ósmego z dwunastu imamów. Znajduje się w mieście Meszhed w ostanie Chorasan-e Razawi w Iranie. Kompleks, skupiony wokół grobowca Imama Rezy, obejmuje meczety, w tym Meczet Gouharszad z XV wieku, grobowce, dziedzińce (sahn), bibliotekę, muzea i Uniwersytet Studiów Islamskich Razawi.
Mauzoleum Imama Rezy zajmuje obszar 267 079 m². Otoczone jest siedmioma dziedzińcami o powierzchni 331 578 m². W sumie obszar sanktuarium zajmuje powierzchnię niemal 60 hektarów. Corocznie sanktuarium odwiedza od 15 do 20 milionów pielgrzymów, z Iranu, Iraku, Indii, Afganistanu, Pakistanu i Turcji. Muzułmanie, którzy odbyli pielgrzymkę do grobu Imama Rezy, noszą tytuł meszheddi. Kompleksem, od początku jego istnienia, zarządza organizacja Astan Ghods Razawi (pers. آستان قدس ر...Czytaj dalej
Sanktuarium Imama Rezy (pers. حرم امام رضا, Haram-e Emâm Rezâ) – kompleks świątynny z mauzoleum Alego al-Rezy (arab. Ali ar-Rida), ósmego z dwunastu imamów. Znajduje się w mieście Meszhed w ostanie Chorasan-e Razawi w Iranie. Kompleks, skupiony wokół grobowca Imama Rezy, obejmuje meczety, w tym Meczet Gouharszad z XV wieku, grobowce, dziedzińce (sahn), bibliotekę, muzea i Uniwersytet Studiów Islamskich Razawi.
Mauzoleum Imama Rezy zajmuje obszar 267 079 m². Otoczone jest siedmioma dziedzińcami o powierzchni 331 578 m². W sumie obszar sanktuarium zajmuje powierzchnię niemal 60 hektarów. Corocznie sanktuarium odwiedza od 15 do 20 milionów pielgrzymów, z Iranu, Iraku, Indii, Afganistanu, Pakistanu i Turcji. Muzułmanie, którzy odbyli pielgrzymkę do grobu Imama Rezy, noszą tytuł meszheddi. Kompleksem, od początku jego istnienia, zarządza organizacja Astan Ghods Razawi (pers. آستان قدس رضوی), od 1511 roku działająca w formie fundacji.
W roku 818 Ali al-Reza został otruty przez Al-Mamuna, kalifa z dynastii Abbasydów. Pochowano go 5 września 818 roku w grobowcu obok miejsca pochówku Haruna ar-Raszida, w pałacu letnim zbudowanym przez Humajda ibn Kahtabę, zarządcę Chorasanu, w małej miejscowości Sanabad[1]. Grób imama stał się celem pielgrzymek szyitów, a miejscowość jego pochówku zaczęto nazywać Mashad Al-Reza (martyrium Al-Rezy). Z czasem nazwę tę skróconą do Mashad (pol. Meszhed)[2].
Na przełomie IX i X wieku nad grobem imama Rezy postawiono kopułę, a wokół martyrium powstało szereg budynków i bazary. W 993 roku Meszhed oraz mauzoleum imama Rezy zostały zniszczone przez Sebüktigina, sułtana z dynastii Ghaznawidów. Jednak już w 1009 roku jego następca, Mahmud z Ghazny rozpoczął renowację i rozbudowę mauzoleum, udekorował grobowiec imama marmurem oraz drewnianą sztukaterią, a także zbudował fortyfikację wokół miasta. Prace te kontynuował jego syn, Masud, który zbudował mur wokół martyrium Rezy[1].
W XII wieku sułtan Ahmad Sandżar z dynastii Seldżuków odnowił sanktuarium i zbudował nowe budynki w jego otoczeniu[1].
W XIII wieku w czasie inwazji Mongołów świątynia została ponownie zrujnowana. Odbudował ją i rozbudował w XIV wieku Oldżajtu z dynastii Ilchanidów, mongolski władca Iranu, który w 1310 roku przeszedł na szyizm[1].
Rozkwit sanktuarium rozpoczął się za panowania Szahrucha z dynastii Timurydów, który często pielgrzymował do grobu imama Rezy. Jego żona, Gouharszad Agha, w 1418 roku zleciła architektowi Kawamoddinowi budowę obok mauzoleum imama meczetu (Meczet Gouharszad), uznawanego obecnie za jeden z najpiękniejszych meczetów na świecie[1][3]. W okresie panowania Szahrucha mauzoleum imama Rezy zostało otoczone rozległym kompleksem świątynnym[1].
Szczyt rozbudowy sanktuarium przypadł na okres panowania Safawidów. Kopuła nad grobem imama została pokryta złotymi płytkami, a na terenie kompleksu świątynnego zbudowano liczne minarety, dziedzińce (sahn), arkady (riwaq) i medresy. Grobowiec imama obudowano ozdobną strukturą kratownicową, zamykającą grobowiec (zahir)[1].
W okresie od XVIII do XIX wieku, za panowania Nader Szaha oraz dynastii Kadżarów, kompleks sanktuarium podlegał dalszej rozbudowie i zdobieniu[1].
29 marca 1911 roku sanktuarium zostało ostrzelane z artylerii przez wojska rosyjskie. Ostrzał uszkodził zabudowę oraz zabił dużą liczbę pielgrzymów i mieszkańców Meszhedu[1].
W 1935 roku świątynia stała się centrum buntu przeciwko wprowadzonemu przez Rezę Szaha Pahlawiego zakazowi noszenia hidżabu. 13 lipca 1935 roku siły zbrojne szacha zaatakowały sanktuarium i otworzyły ogień do wiernych protestujących w Meczecie Gouharszad[1].
W 1959 roku nad grobowcem imama Rezy postawiono nowy zahir o długości ok. 4 metrów, szerokości ok. 3 metrów i wysokości ok. 3,9 metra. Cały zahir zdobiony jest 14 arkadami oraz 18 wypukłymi tablicami ze złota, na których pismem suls zapisano hadisy. Wokół zahiru, w jego górnej części, zapisano imiona Czternastu Bezgrzesznych (Masum): Mahometa, Fatimy i dwunastu Imamów. Powyżej tych tablic, na frezowanych krawędziach, wokół całego zahiru zapisano imię Allaha[1].
21 listopada 1978 roku, w okresie rewolucji islamskiej, sanktuarium zaatakowały siły zbrojne szacha Mohammada Rezy Pahlawiego[1].
20 czerwca 1994 roku w czasie święta Aszura w sanktuarium miał miejsce zamach bombowy, podczas którego zginęło 26 osób. Atak zorganizował beludżystański (pakistański) sunnita[4] Ramzi Yousef, terrorysta, odpowiedzialny za Zamach na World Trade Center w 1993. Przeprowadził go we współpracy z Ludowymi Mudżahedinami[5].
Dodaj komentarz