Ο Χριστιανισμός ξεκίνησε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην περιοχή της Παλαιστίνης. Η πίστη μεταδόθηκε στη Ρώμη, όπου μετά τους πρώτους διωγμούς καθιερώθηκε ως η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας. Τα μεσαιωνικά χρόνια επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη, ενώ υπήρξαν διασπάσεις της εκκλησίας όπου οδήγησαν σε ένα πλήθος εκκλησιών. Εκείνο το διάστημα, η πίστη στο Χριστιανισμό ήταν υποχρεωτική και η απιστία θεωρούταν αμάρτημα το οποίο επέφερε την ποινή του θανάτου. Την Εποχή των Ανακαλύψεων επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο. Μετά το διαφωτισμό και την πρόοδο της επιστήμης και των γραμμάτων, οι πρώτοι αμφισβητίες του Χριστιανισμού εμφανίζονται και αυξάνονται μετά την εμφάνιση του Δαρβίνου και της θεωρίας της εξέλιξης των Ειδών.

Τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού χωρίζονται σε δυο περιόδους: την αποστολική περίοδο (όπου οι μαθητές του Ιησού ήταν ζωντανοί) και την επισκοπική περίοδο, όπου σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση υπήρξαν έντονοι διωγμοί - αν και η σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα ισχυρίζεται πως οι διωγμοί ήταν τοπικοί και μεμονωμένοι. [1][2]

Η αποστολική Εκκλησία ξεκίνησε από τους μαθητές του Ιησού και σε κάποιο βαθμό τους συγγενείς του.[3] Παρόλο που η ιστορική αξιοπιστία των Πράξεων των Αποστόλων αμφισβητείται από επιστήμονες, τα βιβλία αυτά είναι η κύρια πηγή πληροφοριών για την εκκλησία της περιόδου αυτής.[4] Οι πρώτοι χριστιανοί ήταν Ιουδαίοι ή προσηλυτισμένοι Εβραίοι. Ωστόσο, ο Ιησούς έδωσε εντολή για να μοιραστεί το μήνυμά του σε όλο τον κόσμο, ακόμη και τους ειδωλολάτρες. Το πρώτο θέμα προέκυψε αν ήτανε υποχρεωτικό να γίνει κάποιος Εβραίος για να θεωρείται Χριστιανός, κυρίως εάν χρειάζεται να υποστεί περιτομή. Τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ελληνιστές της εποχής εκείνης, θεώρησαν το έθιμο της περιτομής αποτροπιαστικό.[5] Τότε ο Πέτρος έλυσε το πρώτο ζήτημα, μη υποχρεώνοντας τους μη Εβραίους να υποστούν περιτομή ή να ακολουθούν διατροφικές επιταγές.[4] Οι διδαχές των Αποστόλων τους έφεραν σε σύγκρουση με τις Ιουδαϊκές θρησκευτικές Αρχές. Αυτό οδήγησε στην αποπομπή τους από τις συναγωγές και οι χριστιανοί να αποκτήσουν διαφορετική πολιτισμική ταυτότητα από τους Ιουδαίους.[6]

Η επισκοπική περίοδος ξεκινά με τον θάνατο των Αποστόλων και τελειώνει με τη νομιμοποίηση του Χριστιανισμού από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, οι διωγμοί κατά των χριστιανών ξεκίνησαν με την έναρξη της ιστορίας του χριστιανισμού. Σύμφωνα με την παράδοση της εκκλησίας, ο Νέρωνας διέταξε τον μαρτυρικό θάνατο των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη. Οι πρώτοι χριστιανοί υπέφεραν από σποραδικούς διωγμούς από διάφορους παγανιστικούς πληθυσμός, οι οποίοι πίεζαν τις αρχές να λάβουν μέτρα κατά των χριστιανών.[7][8] Είναι συχνή η λανθασμένη αντίληψη ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια ο ρωμαϊκός νόμος και οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες καταδίωκαν συστηματικά τους χριστιανούς.[9][10] Νεότερες έρευνες[11] υποστηρίζουν ότι οι εσωτερικές έριδες των πρώτων χριστιανών δημιούργησαν τον μύθο των πρώιμων χριστιανικών μαρτυρίων.[12] Πάντως ο τελευταίος και πιο σκληρός διωγμός κατά των χριστιανών ήταν από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό το διάστημα 303–311.[13]

Παρά τους μερικές φορές έντονους διωγμούς οι Χριστιανοί εξαπλώθηκαν γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου.[14] Οι λόγοι που προτάθηκαν για να εξηγήσουν την επιτυχία του Χριστιανισμού είναι πολλοί.

Μια εξήγηση, ήτανε η βελτίωση της ποιότητας ζωής των Χριστιανών από τη θρησκεία, με διάφορους τρόπους, εισηγήθηκε ο Rodney Stark στο βιβλίο του "Η Άνοδος του Χριστιανισμού".[15] Μια άλλη παράμετρος ήτανε η υπόσχεση για ανάσταση νεκρών, δηλαδή της ψυχής τους, η οποία είναι άσχετη με το νεκρό σώμα.[16] Ο Edward Gibbon στο βιβλίο του: "The History of the Decline and Fall of the Roman Empire" (1776-1788) υποστήριξε πως οι αιτίες της επιτυχίας του Χριστιανισμού ήταν: 1) ο φανατισμός των πρώτων χριστιανών, 2) η υπόσχεση για επόμενη ζωή. 3) η υποτιθέμενη θαυματουργή δύναμη της εκκλησίας 4) Η αυστηρή ηθική των πρώτων χριστιανών. 5) η ενότητα των πρώτων χριστιανικών εκκλησιών.[17] Σύμφωνα με τον Ramsay MacMullen ήταν η προσδοκία στο θαύμα και η κοινωνική ανέλιξη παρά η χριστιανική ηθική του ελέους.[18]

 

Ο Μέγας Κωνσταντίνος απαγόρευσε τη λατρεία των ειδωλολατρικών θρησκειών και ευνόησε την ανάπτυξη του Χριστιανισμού

Δημογραφικές μελέτες έδειξαν ότι η πλειοψηφία των πρώτων Χριστιανών ήταν γυναίκες, το οποίο οφείλεται εν μέρει στη ανώτερη status που είχαν οι γυναίκες στους χριστιανικούς κύκλους σε σύγκριση με τους παγανιστικούς. Μεταξύ άλλων, στις παγανιστικές κοινωνίες ήταν συνηθισμένος ο φόνος των θηλυκών βρεφών και οι εκτρώσεις, ενώ μεταξύ των Χριστιανών αυτά απαγορεύονταν. Επίσης, μεταξύ των παγανιστών ήταν συνηθισμένο τα κορίτσια να παντρεύονται ακόμα και πριν την εφηβεία με άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας και να ολοκληρώνεται ερωτικά ο γάμος. Αντίθετα, μεταξύ των Χριστιανών δεν συνηθίζονταν οι παιδικοί γάμοι. Στις παγανιστικές κοινωνίες ο άνδρας μπορούσε εύκολα να χωρίσει τη σύζυγο, όχι όμως και το αντίστροφο. Ο Χριστιανισμός απαγόρευε το διαζύγιο, ενώ απαιτούσε και από τους άνδρες την ίδια εγκράτεια όπως και από τις γυναίκες. Επίσης στους Χριστιανούς οι χήρες επιτρεπόταν να μείνουν ανύπαντρες και να διατηρήσουν την περιουσία του συζύγου, ενώ στους παγανιστές αυτό δεν συνηθιζόταν. Στις χριστιανικές κοινωνίες και εκκλησίες οι γυναίκες είχαν ηγετικές θέσεις και αναλάμβαναν και καθήκοντα διακονισσών, προφητών κλπ. Κατά μία άποψη, το απόσπασμα της Α' προς Κορινθίους επιστολής του Παύλου (14:34-36) που επιβάλλει στις γυναίκες να σιωπούν, είναι λανθασμένη ερμηνεία που έρχεται σε αντίθεση με τις υπόλοιπες εντολές του Παύλου περί γυναικών. Στην πραγματικότητα πιστεύεται ότι αυτό το απόσπασμα αποδίδει κάτι που ελέχθη μεταξύ των Κορινθίων βασισμένο στην Ιουδαϊκή παράδοση, το οποίο ο Παύλος αναιρεί.[19][20] Κατ' άλλους μελετητές, οι επιστολές του Παύλου πρέπει να θεωρούνται ad hoc κείμενα που ασχολούνται με συγκεκριμένα προβλήματα συγκεκριμένων εκκλησιών. Αυτό εξηγεί και τις αντικρουόμενες απόψεις που συναντώνται στις επιστολές του Παύλου.[21]

Μέσα σε ένα αιώνα, ο Χριστιανισμός από διωκόμενη θρησκεία μετατρέπεται σε επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Το 311, ο αυτοκράτορας Αύγουστος Γαλέριος, εξέδωσε το πρώτο διάταγμα υπέρ του Χριστιανισμού, το οποίο θα επισημοποιήσει περαιτέρω ο Κωνσταντίνος Α' ή αλλιώς Μέγας Κωνσταντίνος, με το διάταγμα των Μεδιολάνων. Ενώ με τον Μέγα Κωνσταντίνο η λατρεία ορισμένων θεοτήτων των εθνικών θρησκειών απαγορεύτηκε, όπως για παράδειγμα της Αστάρτης, στην Κύπρο τουλάχιστον ο Χριστιανισμός ευνοήθηκε, αφού μετά τους μεγάλους σεισμούς του 332 και του 342, χρηματοδότησε μόνο την ανοικοδόμηση της Σαλαμίνας, η οποία ήτανε πιο Χριστιανική σε σχέση με την ειδωλολατρική Πάφο[22].

 

Ο Μέγας Θεοδόσιος, ανακήρυξε το Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και απαγόρευσε τη δημόσια λατρεία άλλων θρησκειών

Ο επόμενος αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ο Θεοδόσιος τον Α', άρχισε τις διώξεις κατά των ειδωλολατρών σε όλη την Αυτοκρατορία, οδηγώντας στην επικράτηση του Χριστιανισμού. Στις 27 Φεβρουαρίου του 380 αναγνώρισε τον Χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας δηλώνοντας «επιθυμούμε όλα τα διάφορα υπήκοα έθνη [...] να ακολουθούν τη Θρησκεία που παραδόθηκε στους Ρωμαίους από τον άγιο απόστολο Πέτρο» και στις 8 Νοεμβρίου του 392 έθεσε εκτός νόμου τις αρχαίες θρησκείες.[23][24] Στις 2 Μαΐου του 381 εξέδωσε το λεγόμενο «έδικτο κατά των αποστατών».[25] με το οποίο τιμωρούσε με πλήρη στέρηση δικαιωμάτων δικαιοπραξίας όλους τους πρώην χριστιανούς που επέστρεφαν στην Εθνική Θρησκεία. Στις 21 Δεκεμβρίου του 382 απαγόρευσε με ποινή θανάτου και δήμευση της περιουσίας των ενόχων Εθνικών (που χαρακτηρίζονται «παράφρονες» και «ιερόσυλοι»), κάθε μορφή Θυσίας, μαντικής, ψαλμωδιών προς τιμή των θεών ή τις απλές επισκέψεις σε αρχαίους Ναούς.[26] Το 384 διέταξε την κατεδάφιση ή το σφράγισμα ειδωλολατρικών Ιερών[27][28] και υπέγραψε νέα απαγόρευση των θυσιών, ενώ στις 24 Φεβρουαρίου του 391 ανανέωσε την πλήρη απαγόρευση των θυσιών, των επισκέψεων σε ειδωλολατρικούς ναούς: «Κανείς δεν θα μολυνθεί με θυσίες και σφάγια, κανείς δεν θα πλησιάσει ή θα εισέλθει σε Ναούς, ούτε θα σηκώσει τα μάτια σε εικόνες φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι, διαφορετικά θα είναι ένοχος μπροστά στους ανθρώπινους και τους θεϊκούς νόμους».[29] Σταμάτησαν να δίνονται επιχορηγήσεις προς τα παγανιστικά ιερατεία, ενώ αυξήθηκε η οχλοκρατική βια εναντίον των παγανιστικών ναών και ομοιωμάτων με την υποκίνηση των μοναχών.[30] Μέχρι τον 4ο αιώνα, ο Χριστιανισμός γίνεται η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας και μέχρι το τέλους της, οποιαδήποτε δημόσια εκδήλωση που αφορά άλλη θρησκεία και θεό, θα είναι παράνομη.[31][32]

Σήμερα θεωρείται πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα πως εκχριστιανίστηκε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ναι μεν οι διαταγές του Θεοδοσίου είχαν σκοπό τις διώξεις του παγανισμού, όμως αυτές οι νομοθεσίες μάλλον είχαν περιορισμένη εφαρμογή και εκδίδονταν και επανεκδίδονταν για χάρη κάποιων τοπικών αιτημάτων. Το κράτος σπανίως μπορούσε να επιβάλλει την εφαρμογή τέτοιων νόμων και σπανίως το έκανε. Θεωρούνται αμφιλεγόμενοι οι θρησκευτικοί στόχοι και η σχετική νομοθεσία του Μεγάλου Κωνσταντίνου και μερικοί μελετητές αμφισβητούν την εφαρμογή των φιλοχριστιανικών νόμων.[33] Ο εκχριστιανισμός της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας προχώρησε σταδιακά, χωρίς να μπορεί να εκτιμηθεί ο βαθμός εκχριστιανισμού σε κάθε εποχή. Υπήρχε σημαντική αλληλοεπικάλυψη παγανισμού και χριστιανισμού κατά την ύστερη αρχαιότητα. Ωστόσο, πολλές χριστιανικές πηγές της εποχής κάνουν μια συντονισμένη προσπάθεια να δείξουν έναν σαφή διαχωρισμό μεταξύ των θρησκειών, έχοντας ως στόχο να ισχυριστούν θρίαμβο του χριστιανισμού. Ακόμη, υπήρχε χριστιανική βία τόσο κατά των παγανιστών, όσο και μεταξύ των χριστιανών.[34]

Σύμφωνα με μια άλλη προσέγγιση, πριν έλθει στην εξουσία ο Μ. Κωνσταντίνος ο χριστιανισμός ήταν ήδη ανεπτυγμένος στις ανατολικές επαρχίες. Ήταν η καλύτερα οργανωμένη θρησκευτική και κοινωνική δύναμη, και σημαντικός παράγοντας του ιδιωτικού βίου της ρωμαϊκής κοινωνίας. Επομένως ο αυτοκράτορας έπρεπε να συνυπολογίσει τον χριστιανισμό στη διαμόρφωση της πολιτικής του. Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός αναφέρει ότι στην επαρχία Αραβία οι χριστιανοί ήδη αποτελούσαν σχεδόν το ήμισυ του τοπικού πληθυσμού στις αρχές της δεκαετίας του 360.[35]

Κατά τον Μεσαίωνα, η πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, έδωσε πολιτικό ρόλο στον Πάπα, ο οποίος αναπλήρωσε το κενό της. Ενδεικτικά, ο Πάπας συνομιλεί με τους Ούνους και τους Βάνδαλους.[36] Ο Πάπας κατάφερε να εκχριστιανίσει τους Γερμανούς, τους Κέλτες, τους Ούγγρους αλλά και περιοχές στη Βαλτική. Η εκκλησία επίσης εισήλθε σε μια ταραχώδη περίοδο με διαφορετικές ερμηνείες των γραφών, κυρίως από τους Αρειανιστές. Η Εκκλησία έγινε ο πλέον καθοριστικός παράγοντας που σχηματίζει το Δυτικό πολιτισμό μέχρι τον 4ο αιώνα. Τον 6ο αιώνα τα μοναστήρια απέκτησαν καλύτερη οργάνωση χάρη στις μεταρρυθμίσεις του Αγιου Βενέδεικτου και έγιναν κέντρα πλούτου, διοίκησης και εκπαίδευσης.[37] Ο 8ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από το τη μάχη ανάμεσα σε εικονομάχους και εικονολάτρες. Η δεύτερη οικουμενική σύνοδος της Νικαίας έδωσε αμετάκλητα τη λύση υπέρ των εικονολατρών.

Από τον 11ο αιώνα, θρησκευτικά ιδρύματα εξελίσσονται σε πανεπιστήμια (όπως της Οξφόρδης, Παρισιού, Μπολόνιας). Αρχικά, διδάσκουν μόνο Θεολογία, όμως σταδιακά εισάγουν φιλοσοφία, ιατρική και νομική.[38][39]

Το 1095, ξεκίνησαν οι Σταυροφορίες, μια απόπειρα των χριστιανικών κρατών της Δύσης να διώξει τους Άραβες από τους Ιερούς Τόπους του Χριστιανισμού.[40] Οι Σταυροφορίες τελικά δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τους μουσουλμάνους, ενώ θα αδυνάτιζαν την Κωνσταντινούπολη, με την κατάληψη της στην 4η σταυροφορία.[41]

Απο τον 7ο εως τον 13ο αιώνα, η χριστιανική εκκλησία θα υποστεί το μεγάλο σχίσμα ανάμεσα στην Καθολική Εκκλησία και την Ορθόδοξη.[42] Το σχίσμα οφείλεται σε μια σειρά από διοικητικούς και δογματικούς λόγους, κυρίως το Παπικό Πρωτείο, δηλαδή την πρωτοκαθεδρία του Πάπα επί των άλλων επισκόπων.[43][44]

Το 1184, η Καθολική Εκκλησία ξεκίνησε την Ιερά Εξέταση, η οποία μέσω διώξεων και θανατικών ποινών σε αιρετικούς, προσπάθησε να μειώσει τους αιρετικούς και να ενώσει πιο στενά τους χριστιανούς σε θέματα πίστης.[45][46] Προγενέστερα, καταπίεζαν τις αιρετικές απόψεις με φυλακίσεις, αλλά χωρίς βασανιστήρια ή εκτελέσεις,[47]Η μεσαιωνική Ιερά εξέταση ξεκίνησε αρχικά από την Επισκοπική Ιερά Εξέταση (1184–γύρω στο 1230) και μετά την Παπική (από το 1230). Ο πάπας Ινοκέντιος ο Δ το 1252 εξουσιοδότησε τη χρήση των βασανιστηρίων σε αιρετικούς. [48] Τον 13ο αιώνα ο Πάπας Γρηγόριος ο Θ' ανέθεσε τη διενέργεια της Ιεράς Εξέτασης στο Τάγμα των Δομινικανών και το Τάγμα των Φραγκισκανών[49] Η ιερά εξέταση διήρκησε μέχρι τον 19ο αιώνα και, ανάλογα με το που εφαρμόστηκε, χωρίστηκε σε Ισπανική, Πορτογαλλική, Ρωμαϊκή, Περουβιανή, Μεξικάνικη. Πέραν από τους αιρετικούς, η εκκλησία κυνήγησε και, αυτή που έλεγε, μαύρη μαγεία, κυρίως μεταξύ 15ου και 19ου αιώνα, γιατί θεωρηθήκαν εν μέρει υπεύθυνες για την αναστάτωση στο κλίμα.[50][51][52]

Μετά τον 19ο αιώνα, οι ιστορικοί έκαναν μελέτες για την επίδραση της Ιεράς Εξέτασης στην κοινωνία. Ο Gustav Henningsen και ο Jaime Contreras μελέτησαν τα αρχεία της Ισπανικής Ιεράς Εξέτασης, η οποία σε 44.674 περιπτώσεις κατέληξε σε 826 εκτελέσεις.[53] Σύγχρονη (20ος αι.) μελέτη της Ισπανικής Ιεράς Εξέτασης έδειξε ότι σε 125.000 δίκες μόνο περίπου 1% κατέληξε σε θανατική καταδίκη. Στην Πορτογαλία του 16ου και 17ου αιώνα, σε πάνω από 13.000 δίκες ενώπιον εκκλησιαστικών δικαστηρίων, το 5,7% των υποδίκων θανατώθηκε. Σε πολλές περιπτώσεις αντί για άνθρωπο ριχνόταν στην πυρά ανδρείκελο, αν ο καταδικασθείς δεν είχε συλληφθεί.[54]

Ο William Monter υπολόγισε πως έγιναν περισσότερες από 1.000 εκτελέσεις μεταξύ 1530–1630 και 250 μεταξυ 1630–1730.[55] Ο Jean-Pierre Dedieu μελέτησε τις δίκες του Τολέδο, όπου δικάστηκαν 12 χιλιάδες άτομα.[56] Για την περίοδο πριν το 1530, ο Henry Kamen υπολόγισε πως υπήρξαν πέραν των 2.000 εκτελέσεων στην Ισπανία από την ισπανική Ιερά εξέταση.[57] Σε ντοκυμαντέρ του BBC που απομυθοποιεί την Ιερά Εξέταση, αναφέρετε ότι στα 350 χρόνια της Ιεράς Εξέτασης τεκμηριώνεται η εκτέλεση 3.000-5.000 ατόμων, το οποίο θεωρεί ασήμαντο μπροστά στις 150.000 εκτελέσεις μαγισσών που έγιναν στην υπόλοιπη Ευρώπη την ίδια εποχή. Ο καθηγητής της Ιταλικής Ιστορίας και ειδικός στην Ιερά Εξέταση Carlo Ginzburg έχει αμφιβολίες αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στατιστικά για να κατανοήσουμε τι γινόταν σε εκείνη την περίοδο, καθώς ισχυρίζεται πως σε πολλές περιπτώσεις, τα τεκμήρια έχουν χαθεί.[58]

Σύμφωνα με τον Michael P. Iarocci είναι δύσκολο να προσδιοριστεί που τελειώνει η ιστορική αλήθεια και που ξεκινά ο μύθος, σχετικά με την Ιερά Εξέταση[59] Ένας βασικός μελετητής της ιστορίας της Ιεράς Εξέτασης, ο καθηγητής Κανονικού Δικαίου Edward Peters, αναφέρει ότι η αντίληψη που έχουμε γι' αυτή έχει σχηματιστεί από μύθους και θρύλους.[60] Ο ίδιος αναφέρει ότι τα εκκλησιαστικά δικαστήρια που τεχνικά ονομάζονται "εξεταστήρια" έχουν τις ρίζες τους σε διαδικασίες του Ρωμαϊκού Δικαίου του 1ου αι. π.Χ. Αυτές οι διαδικασίες πέρασαν στο Κανονικό (εκκλησιαστικό) Δίκαιο. Η "Ιερά Εξέταση" σαν ένα πανίσχυρο φοβερό δικαστήριο που καταπίεζε τις πνευματικές και πολιτικές ελευθερίες, είναι ένα φολκλόρ που δεν υπήρξε ποτέ παρά μόνο στην πολεμική και στη λογοτεχνία.[61] Στην Ισπανία οι Ιεροεξεταστές ήταν νομικοί καριέρας με σπουδές στα πανεπιστήμια και όχι απαραίτητα ιερωμένοι.[62] Σε σχέση με την Ισπανική Ιερά Εξέταση, όλες οι καθολικές χώρες ήταν αρνητικές απέναντί της, και ο Νικολό Μακιαβέλι γνώριζε ότι ο βασιλιάς της Ισπανίας χρησιμοποιούσε τη θρησκεία για τα δικά του πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα.[63] Ο αμερικανός καθηγητής ιστορίας Τόμας Μάντεν χαρακτηρίζει τις αφηγήσεις περί την Ιερά Εξέταση "λαϊκό μύθο" και παραπέμπει σε εργασία ομάδας 30 ερευνητών πάνω στα αρχεία του Βατικανού για την Ιερά Εξέταση. Σύμφωνα με αυτή, τα βασανιστήρια ήταν σπάνια και μόνο το 1% από όσους πέρασαν από δίκη εκτελέστηκαν.[64] Στο ντοκυμαντέρ του Stephen Haliczer για την Ισπανική Ιερά Εξέταση (προβλήθηκε στο BBC) ο ιστορικός Henry Kamen ισχυρίζεται ότι οι συνθήκες στις φυλακές της Ιεράς Εξέτασης ήταν καλύτερες από τις πολιτικές φυλακές. Αναφέρεται ότι κρατούμενοι στις κοινές φυλακές βλασφημούσαν σκόπιμα, ώστε να μεταφερθούν στις φυλακές της Ιεράς Εξέτασης.[65]

 

Ο Μαρτίνος Λούθηρος

Με την Αναγέννηση του 15ου αιώνα, υπήρξε ξανά ενδιαφέρον για τις κλασσικές σπουδές. Ένα νέο μεγάλο σχίσμα, της μεταρρύθμισης, οδήγησε σε νέες διασπάσεις της Καθολικής Εκκλησίας.[66] Ο Μαρτίνος Λούθηρος το 1517 θα διαμαρτυρηθεί για την πώληση συγχωροχαρτιών αρχικά και στη συνέχεια θα αμφισβητήσει αρκετές πρακτικές και διδαχές της Καθολικής Εκκλησίας.[67] Τον ακολούθησαν και άλλοι διανοούμενοι στην κριτική του, οι οποίοι εξελίχθηκαν στο κίνημα του προτεσταντισμού, οι οποίοι αμφισβήτησαν το Παπικό Πρωτείο, το ρόλο της παράδοσης και άλλες πρακτικές.[67] Η κριτική και διάσπαση των Μεταρρυθμιστών, οδήγησε σε μέτρα την καθολική εκκλησία, γνωστά ως Αντιμεταρρύθμιση. [68] Πολιτικές και στρατιωτικές μάχες ξέσπασαν την περίοδο αυτή στην Ευρώπη. Ο Λουθηρανισμός εξαπλώθηκε στη Γερμανία και Σκανδιναβία. Ο Αγγλικανισμός ιδρύθηκε στην Αγγλία το 1534. Ο Καλβινισμός (παρακλάδι του προτεσταντισμού) εξαπλώθηκε στη Σκωτία, Ολλανδία, Ελβετία και Γαλλία. Οι διαχωρισμοί αυτοί οδήγησαν σε ξεσπάσματα βίας όπως ο τριακονταετής πόλεμος, ο αγγλικός εμφύλιος πόλεμος και οι γαλλικοί πολέμου της θρησκείας. Τα γεγονότα αυτά ενέτειναν τη συζήτηση για το ρόλο των διώξεων και της ανοχής.[69]

Κατά την περίοδο αυτή, οι ανακαλύψεις του Χριστόφορου Κολόμβου και ο αποικισμός της Αμερικής, εξάπλωσαν το Χριστιανισμό πέρα από τα ευρωπαϊκά σύνορα. Ο Χριστιανισμός επεκτάθηκε στην Αμερική, Αφρική, Ωκεανία και περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Η εποχή του Διαφωτισμού και των επιστημονικών ανακαλύψεων, έφερε μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, μια εκ των οποίων ήταν η αντιμετώπιση του Χριστιανισμού με διάφορες μορφές σκεπτικισμού, τον οποίο υιοθέτησαν ορισμένες σύγχρονες πολιτικές ιδεολογίες, όπως διάφορες εκδοχές του σοσιαλισμού και φιλελευθερισμού.[70] Υπήρξαν γεγονότα όπως αντικληρικά ξεσπάσματα εναντίον του Χριστιανισμού, στη Γαλλική Επανάσταση, στον Ισπανικό Εμφύλιο και σε ορισμένα Μαρξιστικά κινήματα[71][72][73].

Από τον 20ό αιώνα, ο Χριστιανισμός υποχωρεί στη δυτική Ευρώπη καθώς ο μοντερνισμός και η κοσμικότητα αυξάνουν την επιρροή τους[74], ιδίως στη Τσεχία και την Εσθονία.[εκκρεμεί παραπομπή] Το κύριο βάρος του Χριστιανισμού έχει σταδιακά μετατοπιστεί προς την Αμερικανική ήπειρο, την Υποσαχάρια Αφρική και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, με την Ευρώπη να μην είναι πλέον ο κύριος φορέας του Χριστιανισμού.[εκκρεμεί παραπομπή]

↑ Frilingos, Christopher (2004). Spectacles of Empire: Monsters, Martyrs, and the Book of Revelation. σελ. 118. ISBN 9780812238228.  ↑ Dominic Janes· Alex Houen, επιμ. (2014). Martyrdom and Terrorism: Pre-modern to Contemporary Perspectives. Oxford University Press. σελ. 24. ISBN 9780199959877.  ↑ R. Gerberding and J. H. Moran Cruz, Medieval Worlds (New York: Houghton Mifflin Company, 2004) p. 51 ↑ 4,0 4,1   «Cornelius». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913. : "The baptism of Cornelius, a Gentile, is an important event in the history of the Early Church. The newly formed Church, within which thus far only those who were circumcised and observed the Law of Moses had been admitted, was now thrown open to the uncircumcised Gentiles without the obligation of submitting to the Jewish ceremonial laws." ↑ Circumcision: In Apocryphal and Rabbinical Literature Jewish Encyclopedia: "Contact with Grecian life, especially at the games of the arena [which involved nudity], made this distinction obnoxious to the Hellenists, or antinationalists; and the consequence was their attempt to appear like the Greeks by epispasm ("making themselves foreskins"; I Macc. i. 15; Josephus, "Ant." xii. 5, § 1; Assumptio Mosis, viii.; I Cor. vii. 18;, Tosef., Shab. xv. 9; Yeb. 72a, b; Yer. Peah i. 16b; Yeb. viii. 9a). All the more did the law-observing Jews defy the edict of Antiochus Epiphanes prohibiting circumcision (I Macc. i. 48, 60; ii. 46); and the Jewish women showed their loyalty to the Law, even at the risk of their lives, by themselves circumcising their sons."; Hodges, Frederick, M. (2001). «The Ideal Prepuce in Ancient Greece and Rome: Male Genital Aesthetics and Their Relation to Lipodermos, Circumcision, Foreskin Restoration, and the Kynodesme» (PDF). The Bulletin of the History of Medicine 75 (Fall 2001): 375–405. doi:10.1353/bhm.2001.0119. PMID 11568485. http://www.cirp.org/library/history/hodges2/. Ανακτήθηκε στις 24 July 2007.  ↑ E. Peterson, "Christianus" pp. 353–72 ↑ "As the existence of the Christians became more widely known, it became increasingly clear that they were (a) antisocial, in that they did not participate in the normal social life of their communities; (b) sacrilegious, in that they refused to worship the gods; and (c) dangerous, in that the gods did not take kindly to communities that harbored those who failed to offer them cult. By the end of the second century, the Christian apologist (literally, 'defender' of the faith) Tertullian complained about the widespread perception that Christians were the source of all disasters brought against the human race by the gods. 'They think the Christians the cause of every public disaster, of every affliction with which the people are visited. If the Tiber rises as high as the city walls, if the Nile does not send its waters up over the fields, if the heavens give no rain, if there is an earthquake, if there is famine or pestilence, straightway the cry is, "Away with the Christians to the lion!"' (Apology 40)" – Bart D. Ehrman, A Brief Introduction to the New Testament (Oxford University Press 2004 (ISBN 978-0-19-536934-2)), pp. 313–314 ↑ de Ste. Croix, Geoffrey Ernest Maurice. "Why Were Early Christians Persecuted?". Past & Present, No. 26 (Nov., 1963), pp. 105–152. ↑ Ewing, Todd W. (2007-06). «Review of: Early Christianity». Bryn Mawr Classical Review. ISSN 1055-7660. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-04-13. https://web.archive.org/web/20180413083052/http://bmcr.brynmawr.edu/2007/2007-06-11.html. Ανακτήθηκε στις 2017-12-14.  ↑ Christopher A. Frilingos (2004). Spectacles of Empire: Monsters, Martyrs, and the Book of Revelation. σελ. 118. ISBN 9780812238228.  ↑ MOSS, C. R. (2013). The myth of persecution: how early Christians invented a Story of Martyrdom. New York, HarperOne. ↑ Alex Houen, Dominic Janes, (2014). Martyrdom and Terrorism: Pre-modern to Contemporary Perspectives. Oxford University Press,. σελ. 24. ISBN 9780199959877.  ↑ Gaddis, Michael (2005). There Is No Crime for Those Who Have Christ: Religious Violence in the Christian Roman Empire. University of California Press. ISBN 0-520-24104-5.  ↑ Michael Whitby, et al. eds. Christian Persecution, Martyrdom and Orthodoxy (2006) online edition ↑ Rodney Stark. The Rise of Christianity. Princeton: Princeton University Press 1996. ↑ Dag Øistein Endsjø. Greek Resurrection Beliefs and the Success of Christianity. New York: Palgrave Macmillan 2009. ↑ Gibbon, Edward, History of the Decline and Fall of the Roman Empire, Chapter Fifteen. in 6 volumes at the Internet Archive. ↑ «Christianizing the Roman Empire | Yale University Press». yalebooks.yale.edu. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2017.  ↑ «Rodney Stark, "Reconstructing the Rise of Christianity: The Role of Women". Sociology of Religion, Vol. 56, No. 3 (1995), pp. 229-244» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2019.  ↑ Iannaccone R. Laurence, "Let the women be silent", Sunstone Theological Symposium, 1981. Αναφέρεται και στο Rodney Stark (1995), σ. 238. ↑ Christine Joynes, "Women and Christianity", British Library, 23 Sep 2019 ↑ Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.33-34 ↑ Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.1.2. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru. ↑ Παναγιώτης Δρακόπουλος, Μεσαίωνας - Ελληνικός και Δυτικός (Φιλοσοφία και προφητεία), εκδ. Παρουσία, Αθήνα 2002. Διαθέσιμο απόσπασμα εδώ, στον ιστότοπο myriobiblos.gr Αρχειοθετήθηκε 2020-02-05 στο Wayback Machine.. ↑ Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.7.1. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru. ↑ Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.7. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru. ↑ «Εάν κάποια αγάλματα βρίσκονται ακόμη μέσα στους Ναούς και τα Ιερά και έχουν δεχθεί ή δέχονται ακόμη τη λατρεία των ειδωλολατρών, όπου κι αν συμβαίνει αυτό, θα ξεριζωθούν εκ θεμελίων, αναγνωρίζοντας ότι αυτό έχει διαταχθεί κατ' επανάληψη και πολύ συχνά. Τα ίδια τα κτίρια των Ναών που βρίσκονται μέσα σε πόλεις ή κωμοπόλεις, ή έξω από αυτές, θα παραδοθούν σε δημόσια χρήση και θα καταστραφούν οι ανά τόπους βωμοί». (Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.19. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.) «Απαγορεύουμε σε εκείνους που έχουν μιαρές ειδωλολατρικές πεποιθήσεις να προσφέρουν τις καταραμένες τους θυσίες και να ασκούν όλες τις άλλες καταδικαστέες πρακτικές τους. Διατάσσουμε δε όλα τα Ιερά και οι Ναοί τους που στέκουν ακόμη, να καταστραφούν με πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών και να εξαγνισθούν τα απομεινάρια τους με την ύψωση του σημείου της σεβαστής χριστιανικής θρησκείας. Όλοι ας γνωρίζουν ότι αν παραβάτης του παρόντος νόμου παραπεμφθεί με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον δικαστού, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου». (Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.25. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.) ↑ Σύμφωνα με τις παραπομπές του Κυρ. Σιμόπουλου και άλλων ερευνητών, συγκεκριμένο διάταγμα για κατεδάφιση Ελληνικών ναών (με μικρή σχετικά εφαρμογή στην πράξη και αυτού ακόμη) εξεδόθη από τον Αρκάδιο και μετά, όχι από τον Μέγα Θεοδόσιο. ↑ Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.10. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru. ↑ «Στο επίπεδο του λαού, οι πιο άσπονδοι εχθροί του παγανισμού ήταν οι μοναχοί. [...] Οι μοναχοί είχαν ενεργή συμμετοχή στις διαμάχες σχετικά με τα ορθά χριστιανικά δόγματα. [...] Οι μοναχοί δεν έδειχναν κανένα έλεος στους παγανιστές. Όταν οι όχλοι κατέστρεφαν παγανιστικούς ναούς, οι μοναχοί ήταν συνήθως στον πυρήνα τους». (James Allan Evans, The Emperor Justinian and the Byzantine Empire, Greenwood Press, 2005, σελ. xxvii, xxviii) ↑ Dr Sophie Lunn-Rockliffe (17 Φεβρουαρίου 2017). «Christianity and the Roman Empire». British Broadcasting Corporation (BBC). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2017.  ↑ «Legitimization Under Constantine». Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2017.  ↑ academia.edu, Averil Cameron, "Christian conversion in late antiquity: some issues", σ. 14 ↑ Averil Cameron, "Christian conversion in late antiquity: some issues", στο Arietta Papaconstantinou, Daniel L. Schwartz, "Conversion in Late Antiquity: Christianity, Islam, and Beyond", Routledge, 3 Μαρ 2016, σ. 16 και στο academia.edu, σ. 22 ↑ Τσουλκανάκης Δημήτριος, “Η βυζαντινή παρουσία στους Αγίους Τόπους από το Μέγα Κωνσταντίνο έως την αραβική κατάκτηση”, διδακτορική διατριβή, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Βόλος, 2011, σ. 9[νεκρός σύνδεσμος] ↑ Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 238–42. ↑ "Gonzalez-p238" ↑ Rudy, The Universities of Europe, 1100–1914, p. 40 ↑ Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 305, 312, 314f.. ↑ Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 292–300. ↑ Riley-Smith. The Oxford History of the Crusades. ↑ The Western Church was called Latin at the time by the Eastern Christians and non Christians due to its conducting of its rituals and affairs in the Latin language ↑ «The Great Schism: The Estrangement of Eastern and Western Christendom». Orthodox Information Centre. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2007.  ↑ Duffy, Saints and Sinners (1997), p. 91 ↑ Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 300, 304–05. ↑ Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 310, 383, 385, 391. ↑ Lea, Henry Charles (1888). «Chapter VII. The Inquisition Founded». A History of the Inquisition In The Middle Ages. 1. ISBN 1-152-29621-3. The judicial use of torture was as yet happily unknown...  ↑ Bishop, J (2006). Aquinas on Torture New Blackfriars, 87:229. ↑ Peters, Edwards. "Inquisition", p. 12. ↑ Levack, The Witch-Hunt in Early Modern Europe, (49) ↑ Heinrich Institoris, Heinrich, Sprenger, Jakob, Summers, Montague; The Malleus maleficarum of Heinrich Kramer and James Sprenger; Dover Publications; New edition, 1 June 1971; (ISBN 0-486-22802-9) ↑ Brian P. Levack (στα German), The Witch-Hunt in Early Modern Europe (London/New York 2013 έκδοση), p. 110, «„The period during which all of this reforming activity and conflict took place, the age of the Reformation, spanned the years 1520-1650. Since these years include the period when witch-hunting was most intense, some historians have claimed that the Reformation served as the mainspring of the entire European witch-hunt.“»  ↑ Gustav Henningsen, The Database of the Spanish Inquisition. The relaciones de causas project revisited, in: Heinz Mohnhaupt, Dieter Simon, Vorträge zur Justizforschung, Vittorio Klostermann, 1992, pp. 43-85. ↑ "Vatican downgrades Inquisition Toll", The Associated Press, 2012 ↑ W. Monter, Frontiers of Heresy: The Spanish Inquisition from the Basque Lands to Sicily, Cambridge 2003, p. 53. ↑ Jean-Pierre Dedieu, Los Cuatro Tiempos, in Bartolomé Benassar, Inquisición Española: poder político y control social, pp. 15-39. ↑ H. Kamen, Inkwizycja Hiszpańska, Warszawa 2005, p. 62; and H. Rawlings, The Spanish Inquisition, Blackwell Publishing 2004, p. 15. ↑ «Vatican downgrades Inquisition toll». Nbcnews.com. 15 Ιουνίου 2004. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2017.  ↑ Iarocci, Michael P. (2006). Properties of Modernity. Vanderbilt University Press. σελ. 218. ISBN 0-8265-1522-3.  ↑ Iarocci, Michael P. (2006). Properties of Modernity. Vanderbilt University Press. σελ. 218. ISBN 0-8265-1522-3.  ↑ Edward Peters, "Inquisition", University of California Press, 14 Απρ 1989, σ. 3 ↑ Henry Kamen, στο ντοκυμαντέρ "The Myth of the Spanish Inquisition", BBC, Timewatch, 1994, 14:00-14:30 λεπτό. Διαθέσιμο στο youtube, [1], [2] ↑ Kamen, Henry (2014). The Spanish Inquisition : A Historical Revision. New Haven: Yale University Press. σελ. 375. ISBN 978-0-300-18051-0.  ↑ Thomas F. Madden, "Investigating the popular myth", 18 Ιουνίου 2004 ↑ Η. Kamen και Stephen Haliczer, στο ντοκυμαντέρ "The Myth of the Spanish Inquisition", BBC, Timewatch, 1994. 17:10-19:30 λ. Διαθέσιμο στο youtube, [3], [4] ↑ Simon. Great Ages of Man: The Reformation. p. 7. ↑ 67,0 67,1 Simon. Great Ages of Man: The Reformation. pp. 39, 55–61. ↑ Bokenkotter, A Concise History of the Catholic Church, pp. 242–44. ↑ A general overview about the English discussion is given in Coffey, Persecution and Toleration in Protestant England 1558–1689. ↑ Novak, Michael (1988). Catholic social thought and liberal institutions: Freedom with justice. Transaction. σελ. 63. ISBN 978-0-88738-763-0.  ↑ Mortimer Chambers, The Western Experience (vol. 2) chapter 21. ↑ Inside Central Asia: A Political and Cultural History, by Dilip Hiro. Penguin, 2009. ↑ Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p.494" ↑ «Religion may become extinct in nine nations, study says». BBC News. 22 March 2011. http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12811197.