Fortyfikacje Valletty (malt. Is-Swar tal-Belt Valletta) – ciąg murów obronnych i innych fortyfikacji, otaczających stołeczne miasto Valletta na Malcie. Pierwszym elementem fortyfikacji był, zbudowany w 1552, fort św. Elma, lecz budowę fortyfikacji wokół miasta rozpoczęto w 1566, z funduszów wielkiego mistrza Jeana de Valette. Fortyfikacje były modyfikowane w ciągu wieków, z wybudowaną w 1856, jako ostatni element obronny, baterią Lascaris. Większość umocnień pozostała do dziś nienaruszona.
Miasto Valletta, na równi z Nokozją na Cyprze, było uważane za praktyczny przykład idealnego miasta Renesansu, i odnosiło się to tak do fortyfikacji, jak i życia codziennego w mieście. Fortyfikacje były dobrze znane w Europie w XVII wieku, i mogły mieć wpływ na projekt części Twierdzy Luksemburg. W książce z 1874 Valletta została określona jako „jedno z najlepiej ufortyfikowanych miast na świecie.” Dzisiaj fortyfikacje Valletty uważane są za najważniejsze z wszystk...Czytaj dalej
Fortyfikacje Valletty (malt. Is-Swar tal-Belt Valletta) – ciąg murów obronnych i innych fortyfikacji, otaczających stołeczne miasto Valletta na Malcie. Pierwszym elementem fortyfikacji był, zbudowany w 1552, fort św. Elma, lecz budowę fortyfikacji wokół miasta rozpoczęto w 1566, z funduszów wielkiego mistrza Jeana de Valette. Fortyfikacje były modyfikowane w ciągu wieków, z wybudowaną w 1856, jako ostatni element obronny, baterią Lascaris. Większość umocnień pozostała do dziś nienaruszona.
Miasto Valletta, na równi z Nokozją na Cyprze, było uważane za praktyczny przykład idealnego miasta Renesansu, i odnosiło się to tak do fortyfikacji, jak i życia codziennego w mieście. Fortyfikacje były dobrze znane w Europie w XVII wieku, i mogły mieć wpływ na projekt części Twierdzy Luksemburg. W książce z 1874 Valletta została określona jako „jedno z najlepiej ufortyfikowanych miast na świecie.” Dzisiaj fortyfikacje Valletty uważane są za najważniejsze z wszystkich fortyfikacji Malty i są częścią światowego dziedzictwa UNESCO.
Budowa ufortyfikowanego miasta na półwyspie Sciberras była brana pod uwagę po raz pierwszy w 1524, kiedy Zakon św. Jana wysłał komisję, w celu sprawdzenia przydatności wysp maltańskich[1]. W tym czasie, jedyną fortyfikacją na półwyspie była wieża strażnicza, zbudowana przez Aragończyków w 1488[2]. Wieża została wzmocniona w 1533, lecz planowane miasto nie zostało zbudowane, ponieważ Zakon skoncentrował się na budowie fortyfikacji Birgu, które stało się jego bazą[3].
W 1551 wojska osmańskie, po krótkim, nieudanym ataku na Maltę, zdobyły Gozo a następnie Trypolis, czego rezultatem było ustanowienie przez Zakon komisji, w celu poprawienia fortyfikacji na wyspie. W 1552, aragońska strażnica została zburzona, a na jej miejscu zbudowano fort Saint Elmo. Fort odegrał doniosłą rolę podczas Wielkiego Oblężenia Malty w 1565. Wprawdzie ostatecznie upadł po miesiącu zażartej walki, podczas której został zabity osmański generał Turgut, ale rycerze Zakonu utrzymali się w Birgu i Senglei aż do czasu przybycia wojsk pomocniczych, i oblężenie zostało odparte[4].
BudowaPo tym, jak Zakon wyszedł zwycięsko z oblężenia, otrzymał finansową pomoc z Europy, która została spożytkowana na zbudowanie nowej stolicy na półwyspie Sciberras. Papież wysłał włoskiego inżyniera Francesco Laparelliego, aby ten zaprojektował fortyfikacje miejskie[5], które zostały zaprojektowane jako włoski system bastionów[6]. Oryginalny projekt Laparelliego składał się z otoczonego bastionami rdzenia (enceinte), z dziewięcioma nadszańcami (ang. cavalier) oraz fosy. Miasto zostało zaprojektowane według systemu hippodamejskiego, miało zawierać arsenał dla floty oraz manderaggio (port dla małych statków)[1].
Kamień węgielny nowego miasta został położony przez wielkiego mistrza Jeana de Valette 28 marca 1566, a miasto zostało nazwane Valletta na jego cześć. Mury miejskie były jednymi z pierwszych konstrukcji budowlanych, postawionych w mieście, i w większości zostały skończone w latach 1570. W trakcie stawiania murów dokonano pewnych zmian w stosunku do projektu, i tylko dwa nadszańce zostały zbudowane, a arsenału i manderaggio nigdy nie zbudowano. Fort Saint Elmo, który został poważnie uszkodzony podczas oblężenia w 1565, został odbudowany i włączony w system murów miejskich[1].
Miasto Valletta oficjalnie zostało stolicą Malty oraz siedzibą Zakonu w dniu 18 marca 1571, jakkolwiek ciągle nie było ukończone[7]. Na koniec XVI w. Valletta była największym skupiskiem mieszkańców na Malcie[6].
Ulepszenia i imodyfikacje Widok Valletty i Wielkiego Portu w 1801W wiekach XVII i XVIII fortyfikacje Valletty były wzmacniane poprzez budowę różnych konstrukcji wysuniętych przed ich główną linię, wliczając w to cztery przeciwstraże wzdłuż przedpola, jak również osłoniętą drogę na przeciwskarpie (ang. covertway) oraz przedstok (ang. glacis). W późnych latach 1680. północny koniec półwyspu, wraz z fortem St. Elmo, został również włączony w system bastionów wokół rdzenia (ang. enceinte), znany jako Carafa Enceinte, aby zapobiec lądowaniu wroga od strony morza[2].
Pomimo tych zmian, zdawano sobie sprawę, że mury Valletty nie są wystarczająco mocne, aby wytrzymać oblężenie. W roku 1635 rozpoczęto budowę Floriana Lines, włączając w to mury frontowe Valletty. Floriana Lines były również modyfikowane w XVIII w. W latach późniejszych przedmieście Floriana rozbudowało się na terenach pomiędzy Floriana Lines a murami frontowymi Valletty, i jest teraz miastem samym w sobie[1].
Flanki (boczne strony) miasta zostały osłonięte później, w wiekach XVII i XVIII. Zbudowano Santa Margherita Lines, Cottonera Lines i fort Ricasoli od strony Grand Harbour, oraz fort Manoel i fort Tigné od strony Marsamxett[8]. Późniejsze projekty, włączając w to budowę fortyfikacji na Corradino i Ta’ Xbiex, zostały wykonane, lecz nie zostały zrealizowane[9].
Okupacja francuska oraz rządy brytyjskie Porta Reale, zbudowana w 1853 i zburzona w 1963Fortyfikacje Valletty zostały użyte po raz pierwszy podczas francuskiej inwazji na Maltę 9 czerwca 1798. Zakon skapitulował po trzech dniach, 12 czerwca, i Valletta oraz jej fortyfikacje przeszły w ręce Francuzów. Podczas inspekcji fortyfikacji, Napoleon podobno zauważył: „Jestem bardzo zadowolony, że oni otwarli dla nas bramy.”[10]
Kilka miesięcy po rozpoczęciu francuskiej okupacji, Maltańczycy zbuntowali się przeciwko Francuzom i zablokowali ich na terenie Wielkiego Portu, z brytyjską, neapolitańską i portugalską pomocą. Francuzi zdołali wytrzymać w Valletcie do września 1800 roku, kiedy to generał Vaubois skapitulował przed Brytyjczykami, którzy przejęli władzę nad wyspą[11].
Podczas władzy Brytyjczyków fortyfikacje podlegały różnym modyfikacjom. Najbardziej znaczącą z nich była budowa fortu Lascaris w latach 1854–1856. Do innych modyfikacji można zaliczyć dodanie baterii artyleryjskich oraz betonowych podstaw dział, zmiany w strzelnicach oraz zbudowanie prochowni. Wszystkie trzy oryginalne bramy do miasta, zbudowane jeszcze przez rycerzy Zakonu, zostały zburzone, dwie z nich zostały zastąpione przez większe[12].
Brytyjczycy wielokrotnie w XIX w. proponowali zburzenie fortyfikacji Valletty. Pierwszy wniosek wyszedł na początku wieku od generała-majora Henry’ego Pigota[13]. W 1853 padła propozycja, aby zburzyć Saint James Cavalier, by zrobić miejsce pod szpital wojskowy. W 1855, sir John Pynnefather zaproponował zbudowanie cytadeli na wyższym terenie półwyspu Sciberras, na miejscu przedpola Valletty i otaczającego go terenu[14]. W 1872 proponowano zburzyć wysunięte konstrukcje na przedpolu, natomiast wyburzenie kompletne przedpola było wnioskowane w 1882.[1] Finalnie, fortyfikacje pozostały w olbrzymiej części nietknięte, a jedynym fragmentem, który został zburzony była luneta św. Magdaleny (St. Madeleine's Lunette), ulokowana przed wejściem do miasta (na miejscu, gdzie dziś stoi Fontanna Trytona[15].
Fortyfikacje przestały być używane do celu, w którym zostały zbudowane, pomiędzy końcowymi latami XIX w. a początkiem XX w. Niektóre ich części, jak fort Saint Elmo, fort Lascaris oraz Saluting Battery pozostały w użyciu aż do okresu po II wojnie światowej. Fort Saint Elmo został wycofany z użycia w roku 1972.[16] Fortyfikacje zostały wpisane na Listę Zabytków 1925.[17]
W latach 1960. XIX-wieczna Porta Reale została zburzona, dając miejsce nowej City Gate[18].
Czasy współczesne Odnawianie St. Peter and St. Paul Counterguard (przeciwstraż) w 2013Pierwsze plany odnowienia fortyfikacji Valletty, równolegle z fortyfikacjami Birgu, Mdiny oraz Cittadelli, zostały zrobione w roku 2006.[19][20] Prace rozpoczęły się w roku 2010, na podstawie projektu opisywanego jako „największy w stuleciu”. „Dzicy lokatorzy” zostali usunięci z publicznych terenów wokół fortyfikacji[21]. Górna część fortu St. Elmo została odnowiona, jego dolne części – wyczyszczone[22]. Kaplica św. Rocha w St. Michael Counterguard, zbombardowana w czasie II wojny światowej, została odbudowana w roku 2014.[23]
W roku 2011, Brama Miejska, zbudowana w latach 1960., została zburzona, i nowa City Gate została ukończona w 2014.[24]
Dodaj komentarz