Προϊστορία και αρχαιότητα  Το Βελίκο Τίρνοβο πάνω από τον Ποταμό Γιάντρα Χάρτης του μεσαιωνικού Τίρνοβο Ερείπια της πρωτεύουσας Τάρνοβγκραντ της Β΄ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας (1185-1396)

Η περιοχή του Βελίκο Τύρνοβο είναι από τις παλαιότερες περιοχές στη Βουλγαρία [1] και συνδυάζει προϊστορική, Θρακική και Αρχαία κληρονομιά [2]. Έχει κατοικηθεί από την 5η-6η χιλιετηρίδα π.Χ. (Εποχή του Ορείχαλκου) και οχυρωματικά ίχνη έχουν βρεθεί στον λόφο Τραπέζιτσα [1][3].

Μεσαίωνας

Οι Ρωμαίοι έχτισαν τα πρώτα τείχη στο λόφο Τραπέζιτσα, ενώ αργότερα τον 6ο αιώνα μ.Χ., ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έχτισε ένα κάστρο πάνω του. Τον 7ο αιώνα τα σλαβικά φύλα κατέλαβαν την πόλη και υπό τη διακυβέρνηση των αδελφών Ιβάν Ασέν Α΄ και Πέτρου Ασέν η πόλη έγινε ορμητήριο εκστρατειών κατά του Βυζαντίου.[4] Το Βελίκο Τίρνοβο, αρχικά Τάρνοβγκραντ (Търновград), κατέστη από το 12ο μέχρι και το 14ο αιώνα το ισχυρότερο οχυρό της Βουλγαρίας αλλά και σημαντικό πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο της [2]. Η πόλη περιγράφεται από τον Βούλγαρο Ιερέα Γκριγκόρι Τσαμπλάκ (Γρηγόριος Τσαμπλάκος) το 14ο αιώνα ως "μια πολύ μεγάλη και πανέμορφη πόλη, η οποία περιτριγυριζόταν με τείχη και είχε 12.000 με 15.000 κατοίκους [5].

Το 14ο αιώνα, καθώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία εξασθενούσε, το Βελίκο Τίρνοβο διεκδικούσε τον τίτλο της Τρίτης Ρώμης, βασιζόμενο στην εξέχουσα πολιτιστική επιρροή του στην Ανατολική Ευρώπη.

Ως πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγάρικης Αυτοκρατορίας το Τίρνοβο ήταν μια οιονεί κοσμοπολίτικη πόλη με πολλούς ξένους έμπορους και απεσταλμένους. Στο Τίρνοβο εκτός από τη Βουλγαρική πλειοψηφία υπήρχαν Αρμένικες, Εβραϊκές και Ρωμαιοκαθολικές - "Φράγκικες" εμπορικές συνοικίες (οι Φράγκοι κατοικούσαν την περιοχή κάτω από τον Πύργο του Βαλδουίνου αλλά και στους πρόποδες του λόφου Σβέτα Γκορά). Η ανεύρεση τριών Γοτθικών αγαλμάτινων κεφαλών υποδηλώνει ότι εκεί υπήρχε και καθολική εκκλησία η οποία χτίστηκε από πλούσιους καθολικούς προερχόμενους από την ακμάζουσα πόλη της Αδριατικής Ντουμπρόβνικ [6].

Οθωμανική περίοδος  Οδός Σαμοβόντσκα Τσαρσίγια στην Παλιά Πόλη. Αποψη του Βελίκο Τίρνοβο και της γύρω περιοχής το πρωί Το Τσάρεβετς και ο Αίμος, όπως φαίνονται από το χωριό Αρμπάνασι Καθεδρικός της Γέννησης της Θεοτόκου του Κόλιου Φιτσέτο, ολοκληρώθηκε το 1844 και ανακατασκευάσθηκε το 1913 Πανόραμα της νέας πόλης Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Συνοικία Βαρόσα

Η πολιτική και πνευματική ακμή του Τίρνοβο διακόπηκε όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέλαβε την πόλη στις 17 Ιουλίου 1393. Η πολιορκία κράτησε τρεις μήνες. Στη σθεναρή αντίσταση των κατοίκων πήρε ενεργό μέρος ο ίδιος ο πατριάρχης Ευθύμιος (προκαθήμενος της Βουλγαρικής ορθόδοξης εκκλησίας) ο οποίος έγινε στρατιωτικός ηγέτης. Μετά την κατάκτηση των Οθωμανών ακολούθησε σφαγή των ευγενών και ολόκληρες οικογένειες εξορίστηκαν στη Μικρά Ασία.[7]. Τρία χρόνια αργότερα οι Οθωμανοί κατέκτησαν όλη τη Βουλγαρική Αυτοκρατορία.

Η πόλη ήταν γνωστή στον Μεσαίωνα με την ονομασία Τίρνοβγκραντ (στα βουλγαρικά Търновград, δηλαδή "πόλη του Τυρνόβου") και επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας ως Τίρνοβα (Tırnova). Στο Τύρνοβο έγιναν δύο αποτυχημένες απόπειρες εξέγερσης κατά της Οθωμανοκρατίας: το 1598 η πρώτη εξέγερση και η δεύτερη το 1686. Η πρώτη εξέγερση συνδυάστηκε με τον πόλεμο 1593-1606 όπου ένας στρατός από Βλάχους, Ούγγρους, Σέρβους και Βουλγάρους συγκρούστηκε πολεμικά με τους Οθωμανούς. Η εξέγερση στο Τύρνοβο προετοιμάστηκε όταν ο ηγέτης των Βλάχων Μιχαήλ ο Γενναίος (Mihai Biteazul) επιχείρησε επίθεση κατά των Οθωμανών από τον βορρά. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης πολλοί Βούλγαροι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στη Βλαχία. Το 17ο αιώνα η Ρωσία μετατράπηκε σε υπολογίσιμη δύναμη και ελεύθερο κέντρο της ανατολικής ορθόδοξης χριστιανοσύνης. Την ίδια περίοδο οι Οθωμανοί ηττήθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Βιέννης. Το 1683 οργανώθηκε συνωμοσία στο Τύρνοβο και οι οργανωτές κέρδισαν τη συμπάθεια του πατριάρχη Μόσχας επιδιώκοντας κάποιο σύνδεσμο με τη Ρωσία. Οι Οθωμανοί ανακάλυψαν τη συνωμοσία το 1686 και επιστράτευσαν δυνάμεις με τις οποίες κατέστειλαν την εξέγερση.[8]

 Η Συντακτική Συνέλευση της Βουλγαρίας το 1879 Μουσείο Συντακτικής Συνέλευσης

Το Τίρνοβγκραντ, μαζί με την υπόλοιπη σημερινή Βουλγαρία, παρέμεινε υπό την Οθωμανική εξουσία μέχρι το 19ο αιώνα, οπότε η εθνική ταυτότητα και ο πολιτισμός επανεμφανίστηκαν ως κίνημα ενίσχυσης της αντίστασης. Το 1875 και το 1876 ο στόχος της ίδρυσης ανεξάρτητης ανεξάρτητης Βουλγαρικής εκκλησίας και έθνους προκάλεσε στην πόλη εξεγέρσεις. Η εξέγερση του Απριλίου 1876 κατά των Οθωμανών αποτέλεσε την αρχή για τον τερματισμό της Οθωμανικής εξουσίας στη Βουλγαρία [9] και ακολούθησε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878).

Τρίτο Βουλγαρικό Κράτος  Το Βελίκο Τίρνοβο το 1885 

Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πόλεμου (1877–1878), στις 7 Ιουλίου 1877 ο Ρώσσος στρατηγός Ιωσήφ Γκούρκο απελευθέρωσε το Τύρνοβο, τερματίζοντας τα 484 χρόνια Οθωμανοκρατίας. Το 1878 η Συνθήκη του Βερολίνου δημιούργησε το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας μεταξύ του Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου με έδρα του την παλιά Βουλγαρική πρωτεύουσα του Βελίκο Τύρνοβο.

Στις 17 Απριλίου 1879 συνήλθε στο Βελίκο Τύρνοβο η πρώτη Εθνοσυνέλευση για να επικυρώσει το πρώτο σύνταγμα του κράτους, γνωστό ως Σύνταγμα του Τύρνοβο, που προέβλεπε τη μεταφορά του Κοινοβουλίου από το Τύρνοβγκραντ στη Σόφια, που μέχρι σήμερα παραμένει πρωτεύουσα της Βουλγαρίας.

Σε ένδειξη σεβασμού προς το παρελθόν της πόλης ο Τσάρος Φερδινάνδος του Οίκου της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα επέλεξε την Εκκλησία των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων στο Βελίκο Τύρνοβο για να ανακηρύξει την πλήρη ανεξαρτησία της Βουλγαρίας στις 5 Μαρτίου 1908.

Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας  Οδός Σαμοβόντσκα Τσαρσίγια

Κατά την Κομμουνιστική περίοδο η πόλη υπέστη σημαντικές αλλαγές με περίπου 10.000 από τον πληθυσμό της να έχουν γίνει μέλη του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Πολλές εκκλησίες και ιδιωτικές επιχειρήσεις της έκλεισαν, ενώ οι μεγάλες βιομηχανίες εθνικοποιήθηκαν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 η πόλη βίωσε μια έντονη διαδικασία αστικοποίησης επεκτεινόμενη προς τα δυτικά. Από την ίδια περίοδο χρονολογείται επίσης η ιδέα της δημιουργίας μιας μεγάλης αστικής περιοχής στη Βόρεια Βουλγαρία, που περιλαμβάνει τις γειτονικές πόλεις Βελίκο Τύρνοβο, Γκόρνα Οριαχόβιτσα και Λιάσκοβετς (γνωστή γενικά ως "Τάργκολιας").

Το 1963 λειτούργησε το Πανεπιστήμιο του Βελίκο Τύρνοβο "Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου" ως ένα από τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Η αστικοποίηση συνεχίστηκε τη δεκαετία του 1970, καθώς οι βιομηχανίες μηχανημάτων, ηλεκτρονικών, φαρμάκων, υπολογιστών και επίπλων επεκτάθηκαν στην περιοχή, προσθέτοντας τις συνοικίες Ακάτσια και Κάρταλα στον ιστό της πόλης.

Το Βελίκο Τύρνοβο σήμερα  Κάστρο Τσάρεβετς

Σήμερα το Βελίκο Τύρνοβο είναι μια από τις μεγαλύτερες αστικές περιοχές της Βουλγαρίας και μια από τις λίγες πόλεις της χώρας με αύξηση πληθυσμού. Είναι βασικό εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο και διαθέτει δύο μεγάλα πανεπιστήμια και εκτεταμένη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Η πόλη είναι κορυφαίος τουριστικός προορισμός επιδεικνύοντας σταθερή αύξηση επισκεπτών τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Την ίδια περίοδο προσελκύει συνεχώς ξένους κατοίκους και σήμερα η πόλη και τα περίχωρά της έχουν γίνει τόπς κατοικίας της μεγαλύτερης κοινότητας ομογενών στη Βουλγαρία.