Os falleiros e as falleiras desfilando.

No valenciano medieval, a palabra falla servía para nomear os fachos que se colocaban no alto das torres de vixilancia. Deriva do latín facula (facho). No Llibre dels Fets, cítase que as tropas do rei Jaume I levaban fallas para alumarse.

Este termo utilizábase tanto para os fachos que iluminaban as tendas de campaña como as que se utilizaban para alumar unha festa. Máis adiante faise referencia a este termo para referirse ás fogueiras e luminarias que se acendían en vésperas de festas extraordinarias e patronais.

A véspera de Sant Josep acendíanse fogueiras para anunciar a súa festividade, recibindo esa práctica ritual o nome de falla.

A versión máis popular da orixe das fallas, segundo o Marqués de Cruïlles, é foron iniciadas polo gremio de carpinteiros que queimaban na véspera do día do seu patrón Sant Josep unha fogueira purificadora, labras e trastes vellos facendo limpeza dos talleres antes de entrar a primavera.

Existen outros autores que tentan atopar unha orixe máis antiga á festa, defendendo que o culto ao lume é un ritual de tradición pagá e que as fallas non son máis que unha versión deste arcaico ritual que anuncia a entrada da primavera e trata de propiciar a fertilidade.

No século XVIII algunhas das fallas que se acendían en Valencia non eran meras fogueiras senón monumentos satíricos e burlóns nos que se expuñan á vergoña pública e queimábanse simbolicamente persoas e situacións da vida real.[1] Hai diferentes hipóteses sobre o comezo da festa fallera. Polo que hoxe pódese saber os albores das fallas remóntanse a principios do século XVIII. Unha destas teorías, a máis probábel, explica que os carpinteiros valencianos, ao final de cada inverno, facían queimar os seus "parots" (estruturas das que colgaban os candís que lles daban luz) posto que coa chegada da primavera, e ao facerse os días máis longos, xa non eran necesarios. Co paso do tempo, e por mediación da Igrexa, fíxose coincidir a data de queima destes parots coa véspera da festividade do patrón dos carpinteiros, Sant Josep.

A tradición foi someténdose a cambios co paso do tempo. A ese parot fóronselle engadindo roupas para que adoptase fisionomía humana. Tamén se empezaban a incorporar carteis alusivos a algún personaxe coñecido do barrio. Dotóuselle así dun contido satírico e burlesco para chamar a atención aos veciños. Ademais, os nenos ían de casa en casa pedindo "unha estoreta velleta" (unha alfombra vella), que se converteu nun canto popular para recoller todo tipo de móbeis e utensilios vellos para queimalos nunha fogueira xunto co parot. Estes parots foron os primeiros ninots. Co paso do tempo incorporouse a xente do barrio ao proceso de confección dos catafalcos, e naceron monumentos que incorporaban varias figuras.

Até comezos do século XX as fallas eran caixóns altos con tres ou catro bonecos de cera vestidos con roupas de tea, até que os artesáns incorporaron un novo procedemento: a reprodución de moldes en cartón pedra. A creación das fallas foi evolucionando até a actualidade, onde a maioría de monumentos están compostos de polistireno expandido (poliexpán), cortiza branda facilmente moldeábel con serras de calor que lle achega máis brillo á peza. Así a arte das fallas xerou monumentos de maiores dimensións con remates que superan os 30 metros de altura.

Hoxe as fallas moven preto dun millón de turistas anualmente. Plántanse 385 monumentos na cidade de Valencia e máis de 250 no resto da provincia. O Gremi d´Artistes Fallers subsiste como entidade encargada de ensinar o antigo oficio de produción de monumentos falleiros. A Xunta Central Falleira é a entidade que organiza a festa e mantena viva durante todo o exercicio falleiro.