Zie Geschiedenis van Israël en Arabisch-Israëlisch conflict voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

 

David Ben-Gurion kondigt de oprichting van de staat Israël aan op 14 mei 1948 onder een portret van Theodor Herzl.

Na de Eerste Wereldoorlog werd het Ottomaanse Rijk in 1920 gesplitst en kreeg het Verenigd Koninkrijk het bestuur over Palestina. In 1922 werd Palestina ten westen van de Jordaan afgesplitst als Brits Mandaatgebied Palestina, het gebied ten oosten van de Jordaan werd Trans-Jordanië.

Na de Tweede Wereldoorlog was Groot-Brittannië erg verzwakt en mede vanwege de vele gewelddadige confrontaties tussen de Arabische en Joodse bevolkingsgroepen in het Mandaatgebied Palestina zagen de Britten zich genoodzaakt om het bestuur over Brits Mandaatgebied Palestina te beëindigen. Hiervoor werd de datum van 15 mei 1948 vastgesteld. Een jaar daarvoor stelden de Verenigde Naties een comité in, de UNSCOP, met de opdracht de toekomst van het Brits Mandaatgebied te onderzoeken en in kaart te brengen.[1]

Op 3 september 1947 kwam de UNSCOP met een verslag, waarin het plan, Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties was opgenomen om het Mandaatgebied Palestina te verdelen in een Arabische staat (42,9%), een Joodse staat (56,4%), en Jeruzalem (0,7%) onder internationaal bestuur. De grootste Joodse delegaties gingen hiermee akkoord, maar de Arabische delegaties weigerden een tweestatenoplossing omdat zij Palestina als een geheel wilden houden, en een in verhouding te klein deel kregen toegewezen.[2] Op 29 november 1947 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het verdelingsplan aan als resolutie 181. Nadat bekend was geworden dat resolutie 181 niet geaccepteerd werd door de Arabische delegaties, brak er een burgeroorlog uit tussen Joodse en Palestijns-Arabische gemeenschappen in het Mandaatgebied, waarbij ook de Arabische buurlanden betrokken raakten.

Enkele uren voordat het Britse mandaat officieel afliep riep de Joodse gemeenschap onder leiding van David Ben-Gurion op 14 mei 1948 de onafhankelijke staat Israël uit.[3] De burgeroorlog mondde uit in de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948. De troepen uit omringende Arabische landen vielen Palestina binnen en bevochten de Israëlische troepen. Het Israëlische leger wist de Arabische troepen te verslaan. In deze oorlog veroverde Israël 78% van het grondgebied, waaronder West-Jeruzalem, aanzienlijk meer dan in het UN Verdelingsplan voor een Joodse staat was vastgelegd.[2]

In 1949 sloot Israël op het eiland Rhodos wapenstilstandsakkoorden met resp. Egypte, Libanon, Jordanië, en Syrië.[4] De wapenstilstandsgrens tussen Israël en de Arabische legers werd bekend als de Groene lijn. In datzelfde jaar op 11 mei 1949 werd Israël toegelaten als lid van de Verenigde Naties, nadat de Israëlische regering bij monde van haar minister van Buitenlandse Zaken Moshe Sharett had toegezegd álle resoluties van de Verenigde Naties te zullen naleven, waaronder de implementatie van Resolutie 181 (VN-Verdelingsplan) en Resolutie 194 (recht op terugkeer van de vluchtelingen).[5][6] Israël werd toegelaten als vredelievende staat, die het Handvest van de Verenigde Naties en daaruit voortvloeiende verplichtingen had geaccepteerd.

Van alle kanten stroomden nu Joodse immigranten toe, die conform de Israëlische Wet op de Terugkeer van 1950 moesten worden opgevangen. Zij werden o.a. ondergebracht in de huizen van de gevluchte of verjaagde Palestijnse bewoners.[7] De eigendommen daarvan (huizen, landerijen enz.) werden met de Absentees Property Law (1950)[8] geconfisqueerd door de staat Israël.

De in Israël overgebleven Palestijnse minderheid zou tot in 1966 onder strikt militair bestuur blijven. Feitelijk waren zij rechteloos. Een tragisch voorbeeld daarvan is het Bloedbad van Kafr Qasim van 1956.

In 1950 werd ook het plan opgesteld om water van het Meer van Galilea naar andere delen van Israël, met name de Negev, te leiden d.m.v. de National Water Carrier[9] Noodzakelijk vanwege de sterke bevolkingsaanwas en om de aan het Joods Nationaal Fonds in beheer gegeven landbouwgronden te irrigeren. (Water zou een belangrijke rol gaan spelen in de aanloop naar de Zesdaagse Oorlog ). Nu kon de socialistische regering Ben Goerion zich geheel wijden aan de opbouw van haar “Joodse staat”. De landbouw met het systeem van kibboetsen en moshavim speelde daarbij een belangrijke rol. Bij de eerste gebeurde álles collectief: het opvoeden van de kinderen, werk, vrije tijd en bestuur.

Vanaf het begin werd Israël geconfronteerd met een economische boycot van Arabische landen.[10] Zij antwoordde hierop met een vierjarenplan om zelfvoorzienend te worden. In 1953 kwam er een kapitaalimpuls uit de V.S. en Europa.[11] De Verenigde Staten en de Sovjet Unie hadden Israël vrijwel meteen erkend. Toen echter eerstgenoemden hun steun in oktober 1953 opschortten i.v.m. haar aanvallen op Arabische grensdorpen zocht Israël steun bij Frankrijk (en het Verenigd Koninkrijk) zoals zou blijken met de Suez-crisis van 1956.[12]

In 1956 brak de Suezcrisis uit, een oorlog tussen Israël, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk enerzijds, en Egypte anderzijds. De Egyptische president Nasser had het in Egypte gelegen Suezkanaal genationaliseerd en gaf geen doorgang aan Israëlische schepen. Israël veroverde in deze oorlog de Sinaï om daardoor de scheepvaart via het Suezkanaal naar de havenstad Eilat weer mogelijk te maken. Bij de wapenstilstand van 1957 kreeg Israël een vrije doorvaart door het kanaal en werd er een VN-troepenmacht in de Sinaï gestationeerd. Het Israëlische leger trok zich deels terug uit de Sinaï en de Gazastrook.

 

Israëlische tanks op de Golanhoogten tijdens de Zesdaagse Oorlog.

In 1964 werd de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) opgericht met als doel het 'bevrijden' van Palestina met de grenzen van het Britse Mandaatgebied Palestina, zoals dat tot 1948 bestond.

In juni 1967 veroverde Israël de Gazastrook en het schiereiland Sinaï op Egypte, de Westelijke Jordaanoever op Jordanië en de Golanhoogten op Syrië. Veel Palestijnen en Syriërs werden verdreven of vluchtten uit deze door Israël ingenomen gebieden, waardoor de geopolitieke situatie in deze gebieden veranderde. Door de verovering en bezetting van de Westelijke Jordaanoever kwamen ongeveer miljoen Palestijnen onder Israëlische militaire controle, hetgeen sindsdien spanningen in die gebieden en in de Israëlische samenleving veroorzaakt.

Na deze Zesdaagse Oorlog polariseerde de situatie in het Midden-Oosten verder. Israël begon met de bouw van Joodse nederzettingen in de bezette gebieden waarop Palestijnen aanvallen op Joodse doelen binnen en buiten Israël intensiveerden. Het kwam ook regelmatig tot schermutselingen tussen Israël en zijn buurlanden. Op Grote Verzoendag (Jom Kipoer) in 1973, een van de belangrijkste godsdienstige dagen in de Joodse kalender, openden Egypte en Syrië een aanval op Israël. Israël was aanvankelijk verrast door de aanval, maar wist na enkele nederlagen de status quo van voor deze oorlog te herstellen.

In 1977 bracht Anwar Sadat, de Egyptische president, een bezoek aan Israël en sprak in Jeruzalem het parlement de Knesset toe. Hiermee opende hij een weg voor hervatting van vredesgesprekken. In 1978 kwamen met bemiddeling van de Verenigde Staten onder leiding van president Jimmy Carter de Camp Davidakkoorden tot stand. Een vredesverdrag tussen Egypte en Israël volgde, waarna Israël zich uit de Sinaï terugtrok. Op 26 maart 1979 werd de vrede getekend en was Egypte het eerste Arabische land dat Israël erkende. De vrede met Israël (en daarmee het doorbreken van de Arabische eenheid) had tot gevolg dat dit land tijdelijk geschorst werd uit de Arabische Liga. Dit leidde indirect tot de moordaanslag op Sadat in 1981.

 

Yitzhak Rabin, Bill Clinton en Yasser Arafat tijdens de ondertekening van de Oslo-akkoorden in het Witte Huis op 13 september 1993: zowel Rabin als Arafat wonnen de Nobelprijs voor de Vrede.

In 1987 ontstond er in de bezette gebieden een opstand die tot in 1993 zou duren. Deze Eerste Intifada was een volksprotest tegen de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever. Op 13 september 1993 werden in Oslo de Oslo-akkoorden gesloten. Hierbij werd de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) met als vertegenwoordiger Yasser Arafat door Israël erkend als wettige vertegenwoordiger van de Palestijnse belangen. Bovendien werd de Palestijnse Autoriteit opgericht. De PLO erkende de staat Israël en beloofde het terrorisme tegen Israël te staken. Yasser Arafat, Yitzhak Rabin en Shimon Peres ontvingen hiervoor in 1994 de Nobelprijs voor de Vrede.

Met Jordanië werd op 26 oktober 1994 een vredesverdrag gesloten, waarbij Israël door Jordanië werd erkend. Op 4 november 1995 werd premier Rabin tijdens een vredesmanifestatie in Tel Aviv vermoord door een Joodse extremist.[13]

Na een periode van relatieve rust brak in het jaar 2000 een Tweede Intifada uit. Tussen 29 september 2000 tot en met 27 september 2006 werden in de bezette gebieden 3733 Palestijnen gedood, waaronder 767 kinderen, en binnen Israël werden 60 Palestijnen door Israëlische veiligheidstroepen gedood. Aan Israëlische kant vielen 697 doden in de door Israël bezette gebieden, en in Israël zelf door onder meer zelfmoordaanslagen van Palestijnen. Palestijnen doodden 314 leden van de Israëlische veiligheidstroepen en[14] in oktober 2000[15] vond een aanval vanuit Libanon door Hezbollah plaats op een Israëlische grenspost en raketbeschietingen op Israëlische doelen. Het Israëlische leger voerde een vergeldingsaanval op Hezbollah waarbij ruim 1100 doden vielen. Het Libanese leger hield zich hierbij afzijdig.[16]

In 2002 begon Israël met de bouw van de Israëlische Westoeverbarrière langs en binnen de grenzen van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Die barrière bestaat uit 10 meter hoge betonnen muren, torens en controlepoortjes/checkpoints, wegen, hekken, prikkeldraad en greppels, van circa 620–760 km lang langs en buiten de groene lijn, de wapenstilstandsgrens van 1949 met Jordanië. Die Groene Grenslijn is evenwel niet op Israëlische landkaarten aangegeven. Volgens de Israëlische minister van Volkshuisvesting is het vertrouwelijke militaire informatie die niet vrijgegeven kan worden vanwege de bezorgdheid dat het de internationale betrekkingen van de staat zou kunnen ondermijnen. Een verzoek daartoe valt onder de uitzonderingen in de 'Wet op de Vrijheid van informatie'(Freedom of Information Law)[17]

Het Internationaal Gerechtshof (14 van de 15 rechters) oordeelde op 9 juli 2004 dat "deze muur" strijdig is met het Internationaal Recht. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties volgde deze uitspraak en riep alle lidstaten op alles in hun vermogen te doen om deze uitspraak te doen eerbiedigen.[18] Sharon werd tot premier gekozen en zijn regering stelde dat de barrière de veiligheid van Israël zou vergroten.

In 2004 stemde de Knesset in met het plan van de regering-Sharon tot terugtrekking uit de Gazastrook en ontmanteling van de Joodse Israëlische nederzettingen aldaar. Vooral vanuit orthodox-joodse hoek bestond grote weerstand tegen het plan, dat in 2005 werd uitgevoerd. Tegelijkertijd werd evenwel een viertal Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever uitgebreid evenals de bouw van de Israëlische Muur.

In 2006 werden de verkiezingen in de Palestijnse gebieden gewonnen door Hamas. Hierop volgde een economische en politieke boycot van de Palestijnse Autoriteit door Israël, de VS en de EU die Hamas als een terroristische organisatie aanmerkten. Spoedig gevolgd door een vrijwel hermetische blokkade door Israël van de Gazastrook ter land (ten noorden en ten oosten) en door Egypte (in het zuiden), ter zee en in de lucht.

Op 19 juli 2018 werd door de Knesset met een krappe meerderheid van 62 tegen 55 stemmen een 14e basiswet, de 'Wet op de Natiestaat' (Nation-State Law), aangenomen die stelt dat Israël de natiestaat van het Joodse volk is en Hebreeuws de enige officiële taal.