Ήδη κατά την όγδοη χιλιετία π.Χ. η χώρα κατοικούνταν, σύμφωνα με τις σχετικές αρχαιολογικές ενδείξεις. Από τους πρώτους κατοίκους της Φινλανδίας ήταν οι Λάπωνες ή κάποιος συγγενής τους φιννοουγγρικής προέλευσης λαός που ήταν εγκαταστημένος στην περιοχή κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. Από τα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. αναπτύχθηκε ο λεγόμενος «πολιτισμός Κιουκάινεν», του οποίου η ακμή φτάνει έως το 13ο αι. π.Χ. Στο τέλος του 1ου αι. μ.Χ. τη χώρα κατέλαβαν οι Φίννοι, οι οποίοι προέρχονταν από την Εσθονία, και δημιούργησαν μία πρωτόγονη οικονομία βασισμένη στο κυνήγι των γουνοφόρων ζώων. Από τα τέλη του 8ου αιώνα και έως το 1100 η σημερινή Φινλανδία χρησιμοποιείται από τους Βίκινγκς, οι οποίοι αποικίζουν σποραδικά τμήματά της.

Στα μέσα του 12ου αι. η χώρα καταλήφθηκε από το βασιλιά της Σουηδίας Έρικ Θ’ τον Άγιο, ο οποίος εγκατέστησε Σουηδούς αποίκους στα παράλια του Βοθνιακού κόλπου και εισήγαγε τον χριστιανισμό στη Φινλανδία. Τη σουηδική κυριαρχία στη χώρα επιβεβαίωσε το 1323 η συνθήκη του Πάχκινασααρι (σημερινό Σλισελμπούργκ στην Περιφέρεια Λένινγκραντ), με την οποία η σημερινή Φινλανδία εντάχθηκε στο σουηδικό βασίλειο, ενώ και η περιοχή της Καρελίας διαιρέθηκε μεταξύ της Σουηδίας και του Νόβγκοροντ. Το 1362 οι Φινλανδοί απέκτησαν ίσα δικαιώματα ως υπήκοοι του σουηδικού βασιλείου. Η φινλανδική γραμματεία εγκαινιάστηκε το 1542 με το συγγραφικό έργο του επισκόπου του Ώμπο. Το 1550 ιδρύθηκε η πόλη του Ελσίνκι από το Σουηδό βασιλιά Γουσταύο Α΄ με την ονομασία Χέλσιγκσφορς. Οικίστηκε από εμπόρους ως ανταγωνιστική πόλη του Τάλιν, το οποίο άκμαζε εμπορικά στη βόρεια Βαλτική και τελούσε υπό την προστασία της Χανσεατικής Ένωσης. Το 1556 η Φινλανδία απέκτησε το καθεστώς του δουκάτου παραμένοντας στη σουηδική επικράτεια. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Γουσταύου Α΄ ολοκληρώθηκε η προσχώρηση των κατοίκων της χώρας στο λουθηρανισμό. Την ίδια περίοδο ο δούκας Ιωάννης Γ΄ διεκδίκησε αποτυχημένα την αναίμακτη ανεξαρτησία της χώρας. Για δύο δεκαετίες, 1570-1595, η φινλανδική επικράτεια γίνεται σκηνικό της πολεμικής αντιπαράθεσης Ρωσίας και Σουηδίας. Η αυτονομία της Φινλανδίας καταργήθηκε από τον Κάρολο Θ΄. Στις αρχές του 17ου αι. η χώρα επανακτά τη θέση της ως ξεχωριστού δουκάτου στο πλαίσιο του σουηδικού βασιλείου, στα χρόνια του Γουσταύου Β΄ (βασ. 1611-1632). Στα μέσα του ίδιου αιώνα σημειώθηκε νέος ρωσοσουηδικός πόλεμος με εχθροπραξίες στο φινλανδικό έδαφος, ενώ ο μεγάλος λιμός των ετών 1695-1697 οδήγησε στην απώλεια του ενός τετάρτου του πληθυσμού της χώρας. Σχεδόν για μία δεκαετία, μεταξύ 1713-1721, η Φινλανδία γνώρισε τη ρωσική κατοχή. Το 1743 τμήμα της Φινλανδίας παραχωρήθηκε στη Ρωσική αυτοκρατορία.

Το 1808 οι Ρώσοι εισέβαλαν και κατέλαβαν το φρούριο του Σβέαμποργκ (Σουόμενλινα) αποκτώντας βάση στην περιοχή του Ελσίνκι. Η σουηδική κυριαρχία έπαψε το 1809, καθώς οι Φινλανδοί αναγκάστηκαν, μετά την πολεμική αποτυχία, να αναγνωρίσουν ως μεγάλο δούκα της χώρας τους τον τσάρο της Ρωσίας. Η Σουηδία υποχρεώθηκε να αποδεχθεί τα τετελεσμένα με τη συνθήκη του Φρεντριχάμν. Οι Ρώσοι επανέφεραν την Καρελία στην επικράτεια του δουκάτου και το 1812 επέλεξαν για διοικητικό κέντρο της χώρας το Ελσίνκι αντί της πόλης Τούρκου, την έως τότε πρωτεύουσα, ενώ ένα χρόνο πριν ιδρύθηκε η κεντρική τράπεζα του δουκάτου. Τα χρόνια της ρωσικής κυριαρχίας στη Φινλανδία συνδέθηκαν ποικιλοτρόπως με την αφύπνιση του εθνικού συναισθήματος των Φινλανδών. Το 1863 η φινλανδική απέκτησε επίσημη ισοτιμία με τη σουηδική ως γλώσσα του δουκάτου. Δίπλα στη γερουσία, που λειτουργούσε από την έναρξη της ρωσικής κυριαρχίας, δημιουργήθηκε το Λάνταγκ, ένα δεύτερο κοινοβουλευτικό σώμα. Το 1865 εισήχθη η κυκλοφορία φινλανδικού νομίσματος, ενώ το 1879 οι Φινλανδοί απέκτησαν το προνόμιο να επανδρώνουν δικά τους στρατιωτικά σώματα και να διατηρούν ανεξάρτητο σύστημα στρατολογίας. Στα τέλη του 19ου αι. η στάση της Ρωσίας άλλαξε και άρχισε να επιβάλλεται εκρωσισμός της χώρας και να εφαρμόζεται καταπίεση στη χρήση της φινλανδικής γλώσσας. Το 1899 το κοινοβούλιο της Φινλανδίας υποβιβάστηκε σε ανεξούσιο συμβούλιο από τον τσάρο Νικόλαο Β΄. Με την αυγή του 20ού αι. οι Φινλανδοί απομακρύνθηκαν από τη στελέχωση των διοικητικών υπηρεσιών και αντικαταστάθηκαν από Ρώσους, ενώ ήδη από το 1903 ο Ρώσος γενικός διοικητής Βόβρικοφ επέκτεινε μονομερώς τις εξουσίες του. Το 1904 δολοφονήθηκε και ανέλαβε ο μετριοπαθέστερος Σάουμαν.

 

Ο Μάνερχαϊμ με τον Χίτλερ

Το 1905 η επανάσταση στη Ρωσία προσέφερε την ευκαιρία στους Φινλανδούς να κηρύξουν γενική απεργία, με την οποία κερδήθηκε η αποκατάσταση των παλαιότερων αυτοδιοικητικών δικαιωμάτων. Το 1906 στις εκλογές του κοινοβουλίου εγκαινιάστηκε το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας των Φινλανδών που περιλάμβανε και τις γυναίκες. Οι Φινλανδές υπήρξαν οι πρώτες Ευρωπαίες που απέκτησαν πλήρη πολιτική ισοτιμία προς τους άνδρες. Στα τέλη της δεκαετίας η καταπίεση επανήλθε και η γερουσία της χώρας στελεχώθηκε από Ρώσους. Καταργήθηκαν επίσης τα φινλανδικά στρατιωτικά σώματα και απαγορεύτηκε η στρατιωτική υπηρεσία στους Φινλανδούς. Επιπλέον, ο τσαρικός στρατός εγκαταστάθηκε μόνιμα στο φινλανδικό έδαφος και το κοινοβούλιο διαλύθηκε. Αρκετοί Φινλανδοί γνώρισαν την εξορία ή τη φυλάκιση. Κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο αρκετοί είναι οι Φινλανδοί που κατέφυγαν στη Γερμανία. Η ρωσική κυβέρνηση του Κερένσκι, μετά την πτώση του τσάρου επέτρεψε τη σύγκληση του φινλανδικού κοινοβουλίου, το οποίο προχώρησε στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Φινλανδίας. Οι Ρώσοι αντέδρασαν στη διάλυση του κοινοβουλίου. Με το ξέσπασμα της επανάστασης των μπολσεβίκων η Φινλανδία ανεξαρτητοποιήθηκε, ενώ το 1918 ξέσπασε εμφύλιος μεταξύ κομμουνιστών (κόκκινων) και συντηρητικών (λευκών). Οι λευκοί, με την καθοδήγηση του παλιού αξιωματικού του τσαρικού στρατού Καρλ Γκούσταφ Έμιλ Μάνερχαϊμ, επικράτησαν και δολοφόνησαν αρκετούς από τους αντιπάλους τους. Το 1919 ψηφίστηκε το σύνταγμα της χώρας, ενώ πρώτος πρόεδρος της Φινλανδίας εκλέχτηκε ο Κάαρλο Στώλμπερυ. Το 1920 η επαναστατική κυβέρνηση της Ρωσίας και η Φινλανδία υπέγραψαν τη συνθήκη του Τάρτου, με την οποία οι Σοβιετικοί αναγνώρισαν τη φινλανδική ανεξαρτησία και τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Το ζήτημα των νησιών Ώλαντ επιλύθηκε το 1921 στο πλαίσιο της Κοινωνίας των Εθνών, έπειτα από τη διάσκεψη του Λονδίνου, στην οποία αποφασίστηκε η παραμονή τους στην επικράτεια του νέου κράτους με την αναγνώριση αυτονομίας. Το 1922 πραγματοποιήθηκε αναδασμός υπέρ των ακτημόνων και των μικροκαλλιεργητών, στους οποίους στήριξε τη δύναμή του το «Αγροτικό Κόμμα». Το 1925 πρόεδρος εκλέχτηκε ο Λ. Κ. Ρελάντερ.

 

Γεωλογικός χάρτης της μεσοπολεμικής Φινλανδίας, 1920-1940

Στις 30 Νοεμβρίου του 1939 οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στη Φινλανδία, δίχως να της κηρύξουν επίσημα τον πόλεμο. Αιτία ήταν η άρνηση των Φινλανδών, υπό τον εθνικιστή στρατηγό Μάνερχαϊμ, να δεχτούν την απόδοση φινλανδικών εδαφών στην ΕΣΣΔ, ώστε να δημιουργηθεί προστατευτική ζώνη γύρω από το τότε Λένινγκραντ. Η ανακωχή του Μαρτίου του 1940 βρήκε τα σοβιετικά στρατεύματα προωθημένα στο φινλανδικό έδαφος και κατέχοντας περίπου το ένα δέκατο της φινλανδικής επικράτειας. Η προώθηση των Σοβιετικών επιτεύχθηκε όμως έπειτα από βαριές και ταπεινωτικές απώλειες, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα 1939-1940 (σχεδόν ολοσχερής απώλεια της 8ης στρατιάς του Κόκκινου Στρατού στη λίμνη Λάντογκα). Τη συνοριογραμμή του 1940 αναγκάστηκε να αναγνωρίσει η ηττημένη φινλανδική κυβέρνηση με τη συνθήκη της Μόσχας στα τέλη του ίδιου χρόνου. Ακολούθησαν δύο ακόμη πόλεμοι μεταξύ Φινλανδίας και ΕΣΣΔ. Στον πρώτο από αυτούς οι Φινλανδοί συμμαχώντας με τους Ναζί αποκατέστησαν τα παλιά τους σύνορα και τα επέκτειναν σε βάρος της ΕΣΣΔ. Όμως στον δεύτερο (1944), που συνδυάστηκε με συνεχείς ήττες και την υποχώρηση των Ναζί, η ΕΣΣΔ επανέφερε τα σύνορα στην οριογραμμή του 1940, παρά την εκ νέου προβολή σθεναρής αντίστασης από τον μικρό φινλανδικό στρατό. Ο πρόεδρος Ρίτι παραιτήθηκε το 1944 και η ανακωχή υπογράφτηκε από τον Μάνερχαϊμ, ο οποίος εγκατέλειψε την εξουσία το 1946. Νέος πρόεδρος έγινε ο Γιούχο Παασικίβι. Στη συνθήκη ειρήνης του Παρισιού (1947) η Φινλανδία αποδέχτηκε τη σε βάρος της οριογραμμή, που αποτελεί και το σημερινό σύνορο της χώρας προς τη Ρωσία. Εκτός των πολεμικών αποζημιώσεων σε βιομηχανικό υλικό, η χώρα υποχρεώθηκε σε αυστηρή ουδετερότητα και διπλωματική δορυφοροποίηση υπό την πίεση της ισχυρότατης ΕΣΣΔ (εξ ου και ο όρος «φινλανδοποίηση»).

 

Το φινλανδικό κοινοβούλιο

Μετά τη συμφωνία ειρήνης το 1952, η ΕΣΣΔ συναίνεσε να επιστρέψει στη Φινλανδία τη στρατηγικής σημασίας χερσόνησο Πόρκαλα και το λιμάνι Χάνκο νοτιοδυτικά του Ελσίνκι, τα οποία κατείχε στρατιωτικά από το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Την ίδια χρονιά το Ελσίνκι φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς αγώνες. Από τη δεκαετία του 1950 στην πολιτική ζωή της Φινλανδίας κυρίαρχη υπήρξε η φυσιογνωμία του Ούρχο Κέκονεν, αρχηγού του «Αγροτικού Κόμματος» (από το 1965 «Κόμμα του Κέντρου»), ο οποίος διατέλεσε πρωθυπουργός για έξι χρόνια (1950-53, 1954-56), πριν μεταπηδήσει στην προεδρία της χώρας, όπου παρέμεινε μέχρι το 1981. Την επόμενη χρονιά (1982) τον διαδέχτηκε ο Μ. Χ. Κόιβιστο. Τη δεκαετία του 1980 η χώρα γνώρισε παρατεταμένους μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης. Το 1987 ο Χάρι Χόλκερι έγινε ο πρώτος συντηρητικός πρωθυπουργός έπειτα από δεκαετίες, ενώ το 1991, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1950, η κυβερνητική συμμαχία δεν περιέλαβε το «Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Φινλανδίας». Πρωθυπουργός επικεφαλής του κυβερνητικού συνασπισμού ανέλαβε ο Έσκο Άχο από το «Κεντρώο Κόμμα». Το επόμενο έτος υπογράφηκε συμφωνία με τη Ρωσία, που σήμανε τη ριζική μεταβολή του επιπέδου των σχέσεων στις οποίες είχε υποχρεωθεί η Φινλανδία να διατηρεί με την ΕΣΣΔ κατά τον ψυχρό πόλεμο. Ο Μάρτι Άχτισααρι του «Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος» εκλέχτηκε στην προεδρία της χώρας το 1994, ενώ τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς διεξήχθη δημοψήφισμα, το οποίο ενέκρινε τη συμφωνία ένταξης στην ΕΕ. Το 1995 η Φινλανδία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το «Σοσιολδημοκρατικό Κόμμα» τέθηκε επικεφαλής του συνασπισμού κομμάτων που κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές. Με τις προεδρικές εκλογές του 2000 η χώρα απέκτησε για πρώτη φορά γυναίκα πρόεδρο, την Τ. Χάλονεν, πρώην υπουργό Εξωτερικών και υποψήφια του «Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος», ενώ το Ελσίνκι έγινε η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για την ίδια χρονιά. Το 2002 η χώρα υιοθέτησε το ευρώ, ενώ μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2003 ο κεντροδεξιός συνασπισμός κομμάτων ανέλαβε το σχηματισμό κυβέρνησης. Στις 22 Ιουνίου 2010, έπειτα από την παραίτηση του πρωθυπουργού Μάτι Βάνχανεν νέα πρωθυπουργός ανέλαβε η Μάρι Κιβίνιεμι.

 

Οι Περιφέρειες της Φινλανδίας (μαακούντα)

Η τοπική αυτοδιοίκηση στη Φινλανία ασκείται στους 311 δήμους ή κοινότητες (kunta). Ενώ οι δήμοι στις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Φινλανδίας είναι συγκρίσιμοι σε μέγεθος με κεντροευρωπαϊκούς δήμους, οι δήμοι στο βόρειο ήμισυ της χώρας έχουν αρκετά μεγαλύτερη γεωγραφική έκταση. Η μικρότερη κοινότητα, το Κάουνιαϊνεν, έχει έκταση 6 τ.χλμ. ενώ η μεγαλύτερη, το Ίναρι, που έχει έκταση 17.000 τ.χλμ. είναι μεγαλύτερη από το γερμανικό κρατίδιο της Θουριγγίας.