Kathedraal van Etsjmiadzin de oudste kathedraal ter wereld

 

De tempel van Garni (1e eeuw n.Chr.)

 

Het bergklooster van Tatev (in Syunik)

  Zie Geschiedenis van Armenië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Armenië is een van de oudste landen ter wereld en omvatte een veel groter gebied dan nu. Armenië was vroeger een koninkrijk en was op zijn grootst onder koning Tigran de Grote (95 v.Chr.-66 v.Chr). Hij stichtte de stad Tigranocerta als hoofdstad van zijn rijk. Het rijk strekte zich uit over de Kaspische Zee tot aan de Middellandse Zee. In 165 kwam de Armeense onafhankelijkheid ten einde en werd het koninkrijk definitief een vazalstaat van het Romeinse Rijk. Armenië was in 301 het eerste land ter wereld dat het christendom als staatsreligie aannam.

Armenië is meerdere malen in zijn geschiedenis geannexeerd door buitenlandse rijken, zoals door dat van de Meden, Achaemeniden, Seleuciden, Sassaniden en verscheidene Arabische en Turkse machten zoals het Kalifaat van de Rashidun en door de Seltsjoeken. Armenië wist zich meerdere malen vrij te vechten. In 451 kwam Armenië, onder de leiding van Vardan Mamikonian, in opstand tegen het Perzische Rijk. Het lukte de Armeniërs om zich weer onafhankelijk te verklaren nadat ze de Perzen versloegen in de Slag bij Vartanantz. De geschiedenis herhaalde zich in de 9e eeuw; dit keer wist Armenië zich vrij te vechten tegen de Arabieren. Armenië werd weer een zelfstandig koninkrijk onder de Bagratuni.[1] De toenmalige hoofdstad van Armenië, Ani, werd in 1064 aangevallen door de Turken en Mongolen. Tijdens deze invasie werd het land verwoest, waarbij veel Armeniërs westwaarts vluchtten, dat wil zeggen naar de oostelijke delen van Anatolië. In het zuiden van Anatolië stichtten de Armeniërs het koninkrijk Cilicisch Armenië. Dit rijk was het laatste Armeense rijk dat stand hield tot de 14e eeuw. In 1454 was Armenië politiek verdeeld tussen de Turken en de Perzen.

In de 19e eeuw kwam een groot deel van Armenië, namelijk dat wat tot dusver onder het Perzische Rijk viel, onder militair gezag van het Russische Rijk. Tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1915 vond in het Ottomaanse (Turkse) deel van Armenië de Armeense Genocide plaats. De motieven lagen in de samenwerking die Armeense bevrijdingsorganisaties langere tijd zochten met Rusland. Al sinds de eerste razzia's van de Ottomaanse autoriteiten tegen Armeniërs in de loop van de jaren negentig in de 19de eeuw, waren velen van hen over de Russische grenzen gevlucht, en in 1916 kwamen Russische groepen die grens over om delen van Ottomaans Armenië te bezetten, of vanuit Armeens oogpunt te bevrijden. Die bezetting moest opgegeven worden toen de socialistische revolutie in Rusland uitbrak. Turkse milities kwamen daarop in actie om wraak te nemen op Armeense 'landverraders'. Dat gebeurde in een massale etnische zuivering welke ontaardde in een genocide die vooral vrouwen en kinderen trof omdat de Armeense mannen waren opgeroepen en geïnterneerd voor de dienstvervulling in het Ottomaanse leger. Armeniërs die op de vlucht gingen vanuit het noordelijk deel van Armenië zochten hun toevlucht vooral over de grens met Rusland. De Armeniërs uit centraal en oostelijk Anatolië werden naar de Syrische woestijn gedreven, waar velen van hen omkwamen terwijl de overlevenden hun toevlucht zochten in Libanon, Palestina, Griekenland, Frankrijk en de Verenigde Staten[2] Tijdens de genocide werden 1,5 miljoen Armeniërs vermoord door milities die daartoe de middelen kregen van hoge bestuurders en militairen. Het te confisqueren bezit en de grond van de Armeniërs zou hun loon worden. De Jong-Turken onder de officieren wilden Turkije redden uit de ineenstorting van het Ottomaanse Rijk en als een moderne natiestaat herscheppen, dat wil zeggen met een homogene Turkse bevolking.

Na de Eerste Wereldoorlog maakte Armenië, samen met Georgië en Azerbeidzjan, deel uit van de Kaukasische Federatie. Zo konden deze drie landen van 1918 tot 1920 onafhankelijk blijven in de revolte van de 'Roden' tegen de 'Witten'. Armenië werd aangeduid als de Democratische Republiek Armenië. In 1920 werd Armenië veroverd door het Rode Leger en bij de Sovjet-Unie gevoegd, waarna het werd hernoemd tot de Armeense SSR. Bij het Verdrag van Moskou in maart 1921 sloten de nieuwe Sovjet-Unie en de nieuwe republiek Turkije vrede en werd een grens erkend die de provincie Kars aan Turkije gaf en de havenstad Batoemi bij de Sovjet-Unie voegde. De laatste Armeniërs vertrokken uit Turks geworden gebied en Turken en Koerden uit Sovjet gebleven dan wel geworden gebied werden uitgezet.

In december 1988 vond er een zware aardbeving plaats in het noorden van het land. Ook in dat jaar ontstond er een conflict met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach, een autonome regio binnen Sovjet-Azerbeidzjan die grotendeels door Armeniërs bewoond was. In augustus 1990 verklaarde Armenië zich onafhankelijk van de Sovjet-Unie. In 1991 riep ook Nagorno-Karabach de onafhankelijkheid uit. Zowel bij de hierop volgende oorlog als in de huidige situatie wordt Nagorno-Karabach door Armenië politiek en militair ondersteund. Omdat Armenië geen vrienden onder zijn nabuurstaten had, bleef het afhankelijk van Rusland, wat zich ook uitte in Russische militaire aanwezigheid.

Armenië leed ernstige economische schade als gevolg van een blokkade door Turkije en Azerbeidzjan. In de jaren 90 vond op grote schaal emigratie plaats. Volgens de officiële cijfers vertrok een tiende deel van de bevolking, maar andere bronnen spreken van een kwart.[3] Voor het heropenen van de grens met Armenië stelde Turkije jarenlang als eis dat Armenië niet langer internationale erkenning voor de Armeense Genocide zou zoeken, zou afzien van territoriale claims ten opzichte van Oost-Anatolië (westelijk Armenië) en dat Armeense strijdkrachten zich zouden terugtrekken uit 'bezette gebieden' om Nagorno-Karabach (Opper-Karabach). Toen het er in 2009 op leek dat er daadwerkelijk vooruitgang in de onderhandelingen tussen Armenië en Azerbeidzjan waren, gingen Turkije en Armenië overleggen over een normaliseringsovereenkomst.[4] Op 10 oktober 2009 ondertekenden Armenië en Turkije een protocol, waarmee beide landen een einde maakten aan de jarenlange onderlinge spanningen. Daarbij gingen beide landen diplomatieke betrekkingen aan.[5] Het protocol moet evenwel nog door de parlementen van beide landen geratificeerd worden. Het is de bedoeling dat de Turks-Armeense grens weer zal worden opengesteld. De Turkse premier Recep Tayyip Erdoğan stelde dat het Turkse parlement niet tot de ratificatie zou overgaan zolang Armenië zich niet terugtrekt uit Nagorno-Karabach.[6]

Na de oorlog in Nagorno-Karabach in 2020 trok Armenië zich grotendeels terug uit Nagorno-Karabach, waarna een nieuw normalisatieproces aan de gang kwam met Turkije. In 2022 maakte het Armeense ministerie van Buitenlandse Zaken bekend dat de landgrens met Turkije op termijn zou opengaan voor burgers van derde landen.[7]

 

Rivieren van Armenië