Państwo tatarskie powstało w IX wieku jako Bułgaria Wołżańsko-Kamska. Mieszkańcy tego kraju przyjęli islam około 922. W 1230/1240 państwo zostało podbite przez Mongołów – wtedy mieszkańcy zostali nazwani przez najeźdźców Tatarami. W latach trzydziestych XV wieku ziemie te stały się częścią Chanatu Kazańskiego. Gdy w latach pięćdziesiątych XVI wieku car Iwan IV Groźny podbił chanat, wcielił do Rusi również ziemie tatarskie, a część Tatarów zmuszona została do przejścia na chrześcijaństwo (obecnie chrześcijańscy Tatarzy uważają się za odrębny naród). Car Iwan jest do dziś dnia znienawidzoną postacią w wielu kręgach tatarskich. W 1593 wyburzono na tym obszarze wszystkie meczety. Zakaz budowy nowych meczetów został zniesiony dopiero przez carycę Katarzynę II, a pierwszy meczet wybudowano dzięki jej wsparciu w latach 1766–1770. Do dziś uznawana jest ona za jednego z najbardziej protatarskich rządców Rosji.

W XIX wieku powstała na terenie Tatarstanu nowa koncepcja religijna – euroislam, która zakłada wysoki poziom tolerancji religijnej. Do dziś Tatarzy uchodzą za najbardziej umiarkowanych muzułmanów, a władze słyną z popierania kultu religijnego wszystkich religii i wyznań. Na przełomie XIX i XX wieku zaczął tworzyć się ruch narodowy skupiony wokół ruchu Wäisi. Wäisi łączyli islam z socjalizmem i nawiązali współpracę z rosyjskimi socjalistami, socjaldemokratami i komunistami tworzącymi antycarską opozycję. W trakcie wojny domowej w Rosji 1918-1920 Tatarzy stanęli po wszystkich trzech stronach barykady („Biali”, „Czerwoni”, nacjonaliści panuralscy). Po zdławieniu ostatniego oporu przez Armię Czerwoną utworzono Tatarską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, co miało oficjalnie miejsce 27 maja 1920. W granicach Republiki nie znaleźli się wówczas Tatarzy Wołżańscy, a wiele ziem etnicznie tatarskich włączono do Baszkirii. W autonomicznej republice z inicjatywy sprzymierzonych z bolszewikami Wäisi powstały komuny oparte na zasadach socjalizmu islamskiego. Po śmierci Włodzimierza Lenina w 1924 roku, Wäisi wycofali swoje poparcie dla rządu i uznali że islam jest ideą odrębną od komunizmu w wydaniu bolszewickim. W rezultacie ruch naraził się na czystki ze strony administracji Józefa Stalina i został rozbity w latach 30.[1]

Tatarstan ogłosił niepodległość 30 sierpnia 1990, a w 1992 (układ z 31 marca) jako jedna z dwóch republik (obok Czeczenii) nie podpisał umowy federacyjnej z Rosją. 15 lutego 1994 zawarto porozumienie między rządem Rosji i rządem Tatarstanu, na mocy którego Tatarstan stawał się „niepodległym państwem stowarzyszonym z Federacją Rosyjską”. Sformułowanie to zostało uznane przez obie strony, więc formalnie Tatarstan nie był częścią Rosji (miał z nią wspólną strefę ekonomiczno-walutową, armię i politykę zagraniczną), ale faktycznie nią był. W rewizji Konstytucji Tatarstanu dokonanej w roku 2000 Republika uznała się za część Federacji. Obecna autonomia Republiki nieznacznie tylko odbiega od autonomii innych republik. Dzieje się tak pomimo znacznych wpływów przywódców Tatarstanu na Kremlu. Tablice pojazdów zarejestrowanych w Tatarstanie mają oznaczenie 16 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.