ایران
IraniContext of Irani
Lexo akoma
Irani, (persisht: ايران , Īrān; shqiptimi: [iːˈɾɒn], zyrtarisht Republika Islame e Iranit (persisht: جمهوری اسلامی ايران, (shkr. latin: Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān; lat. Irania; merret si trashëgimtare e Persisë – është një shtet në Azia Perëndimore. Kufizohet në veriperëndim me Armeninë dhe Azerbajxhanin, në veri me Detin Kaspik, në verilindje me Turkmenistanin, në lindje me Afganistanin, në juglindje me Pakistanin, në jug me Gjirin Persik dhe Gjirin të Omanit, dhe në perëndim me Turqinë dhe Irakun. Irani mbulon një sipërfaqe prej 1,648,195 km2, me një popullsi prej 83 milionë. Irani është vendi i dytë më i madh në Lindjen e Mesme dhe kryeqyteti i saj është Tehrani.
Irani është një vend multikulturor me shumë grupe etnike dhe gjuhësore. Më të mëdhatë janë persianët (61%), azerbajxhanasit (16%), kurdët (10%) dhe lurët (6%).
More about Irani
- Native name ایران
- Calling code +98
- Internet domain .ir
- Mains voltage 220V/50Hz
- Democracy index 2.2
- Population 86758304
- Area 1648195
- Driving side right
- Periudha e Hershme
Periudha e Hershme e Iranit përbëhet prej vitit 3200 para erës sonë, deri në vitet 625 pas erës sonë. Në këtë periudhë në territoret e sotëm të Iranit janë formuar shumë civilizime dhe perandori.
Komuniteti Aryan (Popujtë Antike Iraniane) janë vendosur në territoret e Iranit mes viteve 3000-2000 para erës sonë. Në vitin 1000 para erës sonë, Medët, Farsët, Bakriatët, Partët përbënin popullsinë perëndimore të Iranit. Stepat Veriore të Detit të zi ishin të banuara nga Kimerët, Sarmatët dhe Alanët. Komunitetet tjera janë vendosur në Gadishullin Indian, në pjesën e quajtur Belucistan. Sikurse komuniteti Iskit, po ashtu edhe komunitetet e tjera u shpërndanë deri në viset e Ballkanit dhe të Kinës Perëndimore. Gjuha e Avestas është gjuhë e vjetër Iraniane, ku në vitin 1000 para erës sonë doli në pah libri i shenjtë e fesë Zoroastriane pikërisht nga gjuha Avesta për të përcjellur rregullat hyjnore të librit. Zorostrianismi ishte feja zyrtare e Perandorisë Ahamenis dhe Perandorive tjera Iraniane deri në shekullin e VII.