تعزیه ( Ta'zieh )

Ta'zieh an Te'ziye an Ta'ziya an Tazia an Ta'ziye (erebî: consolences, farisî: تعزیه, urdû: تعزیہ) tê wateya rehetî, sersaxiyê an jî îfadeya xemgîniyê. Ji rehên aza (عزو û عزى) tê ku tê maneya şînê.

Li gorî herêm, dem, fersend, ol û hwd., peyv dikare wate û pratîkên çandî yên cihêreng nîşan bide:

• Di referansa çandî ya Îranê de ew wekî Teatroya Sersaxiyê an Lîstika Hezkirinê ku ji bûyereke dîrokî û olî hatiye îlhamkirin, mirina trajîk a Huseyn, ku sembola ruhê destanan e. û berxwedan.
• Li Asyaya Başûr û li Deryaya Karibik ew bi taybetî behsa Tirbeyên Mînîature (teqlîdên mezarên Kerbelayê, bi giştî ji kaxizên rengîn û bamboyê hatine çêkirin) di merasîmên ayînîkî yên ku di meha Muherremê de têne lidarxistin de têne bikar anîn. .

Ta'ziye, ku di serî de ji kevneşopiya Îranî tê zanîn, rêûresmeke Îslama Şîa ye ku mirina Huseyn (neviyê pêxemberê îslamê Muhammed) û zarokên wî yên mêr û hevalên wî bi awayekî hovane vedigerîne. Komkujiya li deşta Kerbela ya Iraqê di sala 680-an de. Mirina wî encama şerê desthilatdariyê bû di biryara kontrolkirina civata misilmanan de (ku jê re xelîfe tê gotin) piştî mirina Muhammed.

Îro em 250 perçeyên teziyeyê dizanin. Ew ji aliyê balyozê Îtalyayê li Îranê, Cherulli, hatin komkirin û li koleksiyona ku li Pirtûkxaneya Vatîkanê tê dîtin hatin zêdekirin. Nivîsarên şanoyê yên Ta'ziyê ji aliyê rojhilatnasê Polonî Aleksander Chodźko ve ji farisî hatine wergerandin bo fransî û rojhilatnasê Ukraynî Ahatanhel Krymsky bo zimanê Ukraynayî. Çend tîpên din li seranserê Îranê belavbûyî têne dîtin.